De walnoot of okkernoot komt in de Bijbel maar één keer voor, namelijk in Hooglied 6:11.
Ik ging naar mijn notengaard beneden, om te kijken naar de bloesems bij de beek, naar de ranken aan de wijnstok, de granaatappels in bloei.
‘Hooglied’, ‘Lied der liederen’, of ‘Het mooiste lied’, is voor het eerst door Luther Hooglied genoemd, en zo is het in onze vertaling terecht gekomen. Het is een serie minneliederen tussen bruidegom en bruid. Sommige uitleggers menen dat het een gesprek is tussen Christus als bruidegom en de kerk, Zijn bruid.
De meeste vertalers nemen aan dat met de notengaard in de tekst de walnoot bedoeld wordt.
Augustinus zag in de walnoot een beeld van Jezus. De harde buitenkant was voor hem een aanwijzing naar het kruishout. Het vlies verwijst dan naar het lichaam, en de kern, de noot zelf, naar de goddelijke natuur.
De walnotenboom kan vijftien tot vijfentwintig meter hoog worden en bovenin zes tot acht meter breed. De noten groeien net als kastanjes in een bolster, die groen is, met witte spikkels. De oogst is van september tot november, maar pas als de boom zo’n vijftien jaar oud is komen er voor het eerst vruchten aan. Je kunt ze oogsten door gewoon te wachten tot ze vallen, en ze dan oprapen. Een andere manier is om een knuppel in de kruin te gooien, zodat de noten losraken en vallen. Maar hiermee kun je ook de boom beschadigen.
In Nederland groeit de boom vooral op vruchtbare grond, dus op de zandgronden kom je weinig notenbomen tegen.
Wat de naam van de boom of de noot betreft, daar zijn verschillende verklaringen voor. ‘Wal’ betekent groot, dus walnoot is ‘grote noot’, Deze betekenis kom je ook tegen in walvis, ‘grote vis’. Een andere verklaring is dat ‘wal’ vreemd betekent, niet Germaans.
Het nut van de notenboom is niet alleen dat je noten kunt oogsten, maar ook het hout wordt gebruikt, vooral in de meubelindustrie. Ook het dashboard van sommige auto’s wordt van notenhout gemaakt.
Zelfs de bolster en de dop hebben nut. Van de kleurstof in de bolster wordt inkt gemaakt, de doppen worden fijngemalen en in de vliegtuigindustrie gebruikt als polijstmiddel.
En natuurlijk worden walnoten gebruikt bij het ‘neutenschaiten’ (Gronings) of ‘neutieschieten’ (Drents). Dit is een volksgebruik in Drenthe, maar vooral in Groningen. Het spel wordt gespeeld op Tweede Paasdag. Hierbij is het de bedoeling om de achterste exemplaren van een rij walnoten te raken (schieten) met een ijzeren kogel. Dan schiet je dun en mag je de noten houden. Maar schiet je dik, dus raak je noten midden uit de rij, dan moet je betalen. Meestal eindigt het doordat er langzamerhand steeds meer kapotte noten opgegeten worden. Al met al een leuke bezigheid. Tegenwoordig wordt dit spel vaak in dorpshuizen gespeeld.
Of er in Bijbelse tijden ook met walnoten gespeeld werd weet ik niet, maar het zou zomaar kunnen.
Janneke van der Molen, Bierum