Opheffing kerk Thesinge
Voor het besluit van de opheffing van een gemeente ga je niet over één nacht ijs. Dat geldt zeker ook voor de Christelijke Gereformeerde Kerk te Thesinge, die hiertoe op een gemeentevergadering van 22 april 2024 besloot. Wat was de aanloop? Hoe gaat het nu verder?
De Christelijke Gereformeerde Kerk in Thesinge kent vanaf 1940 een rijke geschiedenis. Begonnen als schuurkerk buiten het dorp werd in 1953 verhuisd naar het kerkgebouw midden in het dorp aan de Molenweg. Naast het kerkgebouw stond al de prachtige beeldbepalende pastorie. De oudste leden herinneren zich nog wie in de avonduren de muren van het kerkgebouw gemetseld heeft, wie bij de leden langsging om extra geld in te zamelen om de bouw mogelijk te maken en wie de vergunningen geregeld heeft met de burgerlijke gemeente.
Hechte gemeenschap
Vanaf haar eerste ontstaan kenmerkt de gemeente van Thesinge zich als een hechte gemeenschap met eerbied voor het Woord van God, een rijk verenigingsleven en vooral ook ruimte voor gezelligheid. Die gezelligheid werd vaak, zoals met de bekende ‘verkoopavonden’, gecombineerd met het ondersteunen van goede doelen. De combinatie van de serieuze kant van het geloof en de ruimte voor gezelligheid zorgden ervoor dat ook de jongere generaties jarenlang verbonden bleven aan de kerk. De kerk voelde als familie, een groot levendig gezin waarin iedereen zijn plek kon vinden. Dat mochten ook de verschillende predikanten die de gemeente gediend hebben zo ervaren. Ze werden met hun gezinnen helemaal opgenomen in het gemeenteleven.
Veel veranderd
De laatste decennia heeft de secularisatie, de vergrijzing en de krimp ook Thesinge hard geraakt. Slechts een klein clubje betrokken leden bezoekt zondags nog de diensten. Daarnaast is ook het dorp Thesinge veranderd. De oorspronkelijke inwoners hebben voor een groot deel plaatsgemaakt voor mensen van buitenaf die werken in Groningen en op fietsafstand van hun werk in Thesinge zijn gaan wonen. Veel jongeren die zijn opgegroeid in Thesinge zijn op hun beurt verhuisd vanwege studie of werk. Daarmee is de gemeente van Thesinge weliswaar ontstaan als een dorpskerk met altijd wel leden uit de nabije omgeving, maar is ze door de jaren heen echt een streekgemeente geworden. Juist de kleine streekgemeentes in Nederland hebben het lastig om hun leden te binden en om verbinding te houden met het dorp waar de kerk staat. Daarnaast heeft de ligging dicht bij de stad Groningen en de toegenomen mobiliteit van mensen ertoe geleid dat gelovigen uit de regio het dorp Thesinge voorbij reden om bijvoorbeeld de diensten te bezoeken in de CGK Groningen.
Afhaken van leden
Ook de laatste jaren zijn er nog een aantal jongeren en jonge gezinnen afgehaakt. Ze zeggen de verbondenheid met de kerk vaarwel of kiezen liever voor een grotere modernere kerk in de stad. Ook zie je de laatste jaren dat gezinnen weer meer verbonden raken met de kerk in het dorp waar ze wonen en waar de kinderen hun vriendjes en vriendinnetjes van school tegenkomen. In elk geval ook een kerk waar nog kinder- en jeugdwerk is. Want als dit langzaam verdwijnt, zoals in Thesinge een aantal jaren geleden, verlies je uiteindelijk de gezinnen en daarmee een belangrijke generatie die het stokje over kan nemen van de ouder wordende leden. Dit is één van de redenen dat de gemeente van Thesinge zijn ambten al een aantal jaren niet meer vervuld krijgt. Tel daar de toenemende financiële zorgen bij op en als vanzelf begint de vraag te spelen of het allemaal nog wel kan.
Is er niets gedaan om het tij te keren? Zeker wel! Sinds eind 2017, onder leiding van deeltijd kerkelijk werker drs. Jetse Woltjer, zijn pogingen gedaan om als kerk te revitaliseren. Hoewel in 2017 ook wel gedacht werd aan opheffen is er sindsdien geïnvesteerd in het pastoraat, in catechese en er werd ondersteuning gezocht bij de CGK Groningen waar Woltjer ook in dienst is. Zo zijn de predikanten uit Groningen een tijd lang in Thesinge voorgegaan om daar te zorgen voor continuïteit in de prediking.
Brandbrief
Daarnaast was het de kerkenraad van Thesinge die in 2019 in de classis Groningen met een brandbrief de noodklok luidde. Zonder adequaat ingrijpen zou het niet goed gaan met de kleine kerken binnen de classis Groningen. Vanuit de brandbrief is er in samenspraak met de classis een traject opgezet dat gecoördineerd werd door Woltjer. Hierin werd samenwerking gezocht tussen de gemeenten van Thesinge, Midwolda en Delfzijl. De drie kerken lagen niet alleen relatief vlakbij elkaar, maar keken ook alle drie met zorgen naar de toekomst. Na een aantal ontmoetingen tussen de kerkenraden, waarin ook ds. Jelle Nutma van deputaten evangelisatie betrokken was, ontstond het verlangen om elkaar te versterken en samen na te denken over Gods roeping van de kerken in de ‘driehoekregio’ tussen Thesinge, Delfzijl en Midwolda. Via ds. Nutma zijn de drie kerken in contact gekomen met evangelist Bert Noteboom uit Almere. Na uitvoerige kennismaking was hij bereid om als kwartiermaker te gaan onderzoeken hoe de toekomst van de drie kerken in Noordoost Groningen eruit zou kunnen gaan zien en wat daarvoor nodig was.
Toen het traject in de startblokken stond brak begin 2020 de coronapandemie uit. De kerken zijn vanaf dat moment weer hun eigen weg gegaan. Daarenboven moest Bert Noteboom zich later in de coronapandemie volledig richten op zijn werkzaamheden in zijn eigen gemeente, De Wegwijzer in Almere.
Wonderlijk zijn Gods wegen als je bedenkt hoe de ontwikkelingen in de classis Groningen zijn gegaan na gesprekken over zorgen in de steeds kleiner wordende gemeenten en na de coronapandemie.
De gemeente van Midwolda mocht nieuwe leden verwelkomen waaronder ds. Albert Hoekman en zijn gezin die verhuisd waren vanuit Alphen aan de Rijn naar Hongerige Wolf. Ds. Hoekman werkt nu deeltijd als kerkelijk werker in Midwolda en mag daarnaast andere kerken binnen de classis dienen met zijn prediking.
Zegen
Na de coronapandemie heeft Bert Noteboom in 2022 zijn kwartiermakers-onderzoek voor CGK Midwolda vanuit het traject alsnog kunnen volvoeren. Tijdens zijn werkzaamheden in de regio van Midwolda ervoeren Bert en Christa Noteboom Gods roeping voor Noordoost Groningen en zijn ze met hun gezin verhuisd naar een grote boerderij in Finsterwolde. Vanuit de door hen opgerichte Stichting Geloof in Groningen zijn ze bezig met missionair werk en versterken ze plaatselijke kerken om hun roeping voor hun omgeving te leren verstaan. Ook Bert Noteboom gaat, net als ds. Albert Hoekman, voor als evangelist in verschillende kerken in de regio. Hun werk wordt door de Heere gezegend.
Doordat Bert Noteboom zich tijdens de coronapandemie meer moest richten op zijn gemeente in Almere kwam Rudolf Setz in beeld om te kijken wat hij zou kunnen betekenen voor de drie kwetsbare kerken binnen de classis Groningen. Hij heeft met de gemeente van Delfzijl, destijds nog vacant, een goed doordacht visietraject doorlopen waarin is gekeken naar toekomstperspectief voor de kerk. Gedurende de afronding van het visietraject mocht Delfzijl ds. Pieter Boom en zijn gezin verwelkomen in hun midden. Zij zijn bezig om samen met de gemeente deze visie handen en voeten te geven. Ook op dit werk rust de zegen van de Heere!
Preekcarrousel
Wat tevens uit het werk van Rudolf Setz in Delfzijl voortkwam was de zogenoemde ‘preekcarrousel’ die ervoor zorgde dat een vaste groep voorgangers voorging in zowel Delfzijl als Thesinge. Een duidelijke lijn in de verkondiging en vaste voorgangers was bijzonder waardevol voor de toen nog beide vacante kerken Delfzijl en Thesinge.
Ook in Kantens was de nood hoog. Vlak na de coronapandemie vroegen ze aan Woltjer of ze betrokken zouden kunnen worden in het bovengenoemd traject. Ze hadden in korte tijd door omstandigheden een flink aantal leden verloren. Maar ook hier zijn Gods wegen verassend geweest. Vanuit verschillende gesprekken, met onder andere Rudolf Setz en Jetse Woltjer, kwam ds. Gert Kortleven op hun pad die nu een aantal uren per week Kantens mag dienen. Het pastoraat en de catechese vinden weer voortgang en ds. Kortleven gaat regelmatig voor in de diensten. Sinds zijn komst is er sprake van stabilisering en revitalisering van het gemeenteleven.
En Thesinge?
Het is bijzonder dat God dit zo geleid heeft, vooral ook omdat de gemeenten van Delfzijl en Kantens ooit uit Thesinge voortgekomen zijn. Hoewel Thesinge met de noodroep in de classis en het initiatief tot het traject de bovengenoemde ontwikkelingen in gang heeft gezet, is haar weg helaas anders gelopen. Er is nog wel geprobeerd of Rudolf Setz in samenwerking met Jetse Woltjer binnen Thesinge hetzelfde visietraject kon doen als in Delfzijl, maar de veerkracht binnen de gemeente bleek er, met een aantal gezinnen dat al overwoog te vertrekken, niet meer te zijn. Ook is er in samenwerking met Bert Noteboom gepoogd om als kerk weer meer in verbinding te komen met het dorp. Wat zou het immers mooi zijn om als gelovigen uit Thesinge uit verschillende kerken samen na te denken om het dorp te dienen met het evangelie. Zo zijn er door Bert en Christa Noteboom inspiratieavonden gehouden in het dorpshuis van Thesinge en die werden gezegend met veel belangstellenden. Helaas kwamen er geen gelovige bewoners uit Thesinge zelf naar de avonden. De inspiratieavonden voelden voor Thesinge als een laatste troef, maar ook als het laatste zetje nodig was om tot de conclusie te komen dat er als kleine vergrijzende streekgemeente eigenlijk geen toekomstperspectief meer is.
Opheffen
Na een flink aantal gemeentevergaderingen en gesprekken met kerkvisitatoren is uiteindelijk door de gemeente op 22 april 2024 besloten om op te gaan heffen. Een moeilijk besluit, maar dus zeker niet over één nacht ijs. De opheffingsdienst is op 7 juli a.s. om 10.00 uur in Thesinge en de voorbereidingen zijn in volle gang. Dat is ook het moment dat de kerk in afscheid neemt van haar leden. De kerkenraad blijft daarna in functie totdat alles is afgehandeld. Tijdens de opheffingsdienst zal de kanselbijbel, het avondmaalstel en het doopvont uitgedragen worden. Dat is een heftig moment. Tegelijk is er tijdens de dienst, die bedoeld is voor leden, oud-leden en buurtgenoten, ook dankbaarheid voor wat God al die jaren gegeven heeft. Juist voor die dankbaarheid is ook de geestelijke ruimte omdat onder de betrokken leden het gevoel heerst dat opheffen onoverkomelijk is. Er is immers genoeg gedaan om in afhankelijkheid van de Heere te kijken of het anders zou kunnen. God sluit een deur en dat is verdrietig. Tegelijk beklijfd de vraag of zich daarmee niet ook een deur kan openen.
Uitdaging
Met het besluit om op te gaan heffen komt er veel op de gemeente af. De gemeente is dankbaar met procesbegeleider Otto Zuidema van deputaten onderlinge bijstand en advies en Steunpunt Plaatselijke Kerken die in samenwerking met Jetse Woltjer het proces van opheffing mag begeleiden. In dat proces wordt de Handreiking bij de opheffing van een plaatselijke gemeente als leidraad genomen.
De grootse uitdaging is de verkoop van het vastgoed en de verdeling van de financiële middelen die hiermee vrijkomen. In vruchtbare overleggen met de gemeente is daar een mooi plan uit voortgekomen. Volgens dit plan wordt het vrijgekomen geld niet jarenlang opgepot, maar gaat een deel van de opbrengst direct naar goede doelen. Daarnaast is er geld gereserveerd om in de omgeving van Thesinge, of tenminste ten Noordoosten van de stad Groningen (de eerdergenoemde ‘driehoekregio’), de verkondiging van het evangelie te stimuleren of te ondersteunen. Te denken valt aan een pioniersplek of missionaire gemeenschap dat begeleid kan worden door deputaten evangelisatie en Stichting Geloof in Groningen. Aan een dergelijk initiatief zijn uiteraard een aantal voorwaarden aan verbonden zoals de inbedding binnen een bestaande kerk die dan de ‘zendende gemeente’ wordt. Vanuit de eerste oriënterende gesprekken lijkt het waardevol om dit nader te onderzoeken. De kracht van de kerk van Thesinge is altijd haar verkondiging geweest. Zou het niet mooi zijn te zoeken naar wegen om dat in dezelfde regio op een andere manier handen en voeten te geven? Juist hier speelt de vraag of, hoewel het voor de Thesinge stopt, God hier een deur kan openen. Maar ook dit is, net als de weg naar opheffing, een weg van gebed en toewijding aan Gods Woord.
Jetse Woltjer, Nieuwe Pekela
Drs. Jetse Woltjer was kerkelijk werker in de kerk van Thesinge.