Jaren geleden was ik in gesprek met een gemeentelid. Ze vertelde dat ze ontzettend veel van lezen hield. Dat had ze altijd gedaan. Maar toen ze klein was, toen werd dat niet zo gewaardeerd. Haar vader verweet haar dat ze beter iets nuttigs kon doen.
De gedachte was dat lezen niet goed voor je is – het is passief en je leert er niets van. Dat werd begin jaren vijftig door meer mensen gezegd. Lezen was iets voor mensen met een theoretisch beroep. Maar voor de meeste mensen gold dat je beter iets nuttigs kon gaan doen.
Dat is heel wat anders dan wat er tegenwoordig op scholen wordt geleerd. Lezen is van groot belang. Ouders worden gestimuleerd hun kinderen voor te lezen. En waar een boek vroeger een schaars goed was, daar is er tegenwoordig een overdaad aan boeken. Maar wie wil ze lezen?
Ontlezing
Door alle beeldschermen en bewegende beelden die in ons leven zijn gekomen, is lezen steeds minder populair geworden. Want lezen vraagt een bepaalde inspanning en veel mensen hebben daar niet het geduld of de concentratie voor. Het is ook veel gemakkelijker om wat dingen te kijken en een spelletje op je telefoon te doen. Een boek vraagt aandacht en rust, daar heb je wat tijd voor nodig. Daar moet je je in vastbijten. Je nieuwsgierigheid, je fantasie – van alles is nodig en wordt geprikkeld.
En daar hebben steeds meer mensen steeds minder zin in – want ze hebben geen rust, geen ruimte, geen tijd. En dat geldt niet alleen voor jongeren, zeker ook voor ouderen. In De Volkskrant verschijnt regelmatig een komische infographic – bij dit artikel is er een te zien waarin die moeite met lezen inzichtelijk wordt gemaakt.
Bijbellezen
De ontlezing gaat heel ver. Zo is ook het lezen van de Bijbel voor heel veel christenen geen dagelijkse kost meer. Vroeger hoorde dat er voor mensen heel automatisch bij. Maar dat is (al lang) niet meer zo. Want Bijbellezen kost nog meer dan het lezen van een roman. De verhalen, de lijn die getrokken wordt door de Schrift heen, de soms duistere en ingewikkelde teksten. Het zegt mensen maar weinig en tegenwoordig is het dan snel klaar: als het niet boeit, ga ik het ook niet lezen. Maar als je iets wilt leren, dan moet je lezen.
Terwijl juist christenen over het algemeen nog tot de bovengemiddelde lezers behoren. Een belangrijk onderdeel van geloofsoverdracht vindt in het christendom ook plaats via het geschreven (en het gesproken) woord. Jezus is het Woord van God dat gelezen en gehoord moet worden. Er is dus alle reden om ons te verdiepen in Woord en te gaan lezen. Een christen kan bijna niet anders dan (ook) een lezer zijn.
Dan blijft de Bijbel nog steeds ingewikkeld. Het is een bekende uitspraak: ‘De Bijbel is voor de meest eenvoudige mens te begrijpen en tegelijk is de meest ontwikkelde mens er nooit in uitgelezen en uitgeleerd.’ Niemand bevat het evangelie werkelijk. Maar door alles heen spreekt God door zijn Geest het levende Woord tot mensen.
Bijbellezen kan wel geoefend worden. Oudere gemeenteleden hebben vaak een Bijbel die duidelijk uitgebreid gelezen is. Dat zegt iets. Ze zijn gewend om elke dag uit de Bijbel te lezen en doen dat hun leven lang. En dan begrijpen ze nog steeds niet alles. Maar ze dringen wel steeds verder door tot het geheim. Ze ervaren dat God spreekt door Zijn Woord. Niet elke dag, maar wel steeds opnieuw en steeds nieuw.
Lezers
Lezen is altijd goed voor een mens. Het stimuleert de fantasie, het verrijkt je taal, het vergroot je concentratie, het verbreedt je blik. Het is bewezen dat lezen zorgt voor minder stress en voor een betere nachtrust (als je niet te lang doorleest). Al met al levert lezen veel op wat goed is voor een mens. Als je een boek leest, duik je in de gedachtewereld van iemand anders. En daar leer je van. Dat verrijkt je leven – of je het met diegene eens bent of niet. Juist in een tijd waarin mensen zomaar tegenover elkaar komen te staan, is begrip voor die ander van groot belang. We leven in allerlei subverbanden – bubbels – en het is heel ingewikkeld om buiten je eigen verband met mensen in contact te komen. Goede lectuur doet precies dat: een verbinding maken met mensen buiten je eigen omgeving.
Als je leest, dan ontwikkel je jezelf. Goede lectuur vergroot je wereld en je beeld van die wereld. Goede schrijvers weten de tijd op zo’n manier te duiden dat je zicht krijgt op jezelf en de wereld waarin je leeft.
Ook buiten de Bijbel en mooie christelijke lectuur is er veel te leren door te lezen. Lezen doe je niet alleen om te leren, maar ook voor je plezier.
Zomerserie
De zomer is voor veel mensen een zeer geschikte periode om lekker te lezen. Dat is eigenlijk vreemd. De Nederlandse schrijver Kees van Kooten heeft over dat fenomeen geschreven in zijn boekenweekgeschenk De Verrekijker. Hij vindt het onzin om op vakantie te lezen. Want dat kun je ook thuis doen. Je gaat niet helemaal naar Frankrijk rijden om daar een boek te lezen. Dat kun je ook in de tuin doen, aldus Van Kooten. En toch werkt het vaak wel zo. Mensen lezen als ze tot rust komen – dat lukt vooral in de vakantie. Om de vakantielezers te bedienen worden in dit en het volgende nummer enkele boeken aanbevolen. Het zijn geen recensies, maar boekentips. Met een korte uitleg erbij. We hopen u daarmee van dienst te zijn! Dat er de komende maanden maar veel gelezen mag worden.
Wouter Moolhuizen, Hoogeveen