Verhalen over de vervolgde kerk vinden doorgaans gretig aftrek. Iedereen voelt wel aan dat broeders en zusters uit de vervolgde kerk een boodschap aan het doorgaans rijke Westen hebben.
De getuigenissen van christenen in de verdrukking herinneren ons voortdurend aan onze comfortabele positie. Soms zelfs op het gevaar af dat het leed aan de andere kant van de wereld entertainment voor gelovigen hier vormt. Het schuldgevoel kopen we aan het eind van de avond af met een bijdrage voor de vervolgde kerk. Je gaat naar huis met het gevoel dat jouw geloof toch lang niet zo sterk is als dat van de vervolgde kerk. Daar zit misschien dan ook wel een struikelblok: we vertellen elkaar graag de succesverhalen. De werkelijkheid is dat vervolging verwoestend is voor de kerk en dat velen het niet volhouden.
Ruimte wordt kleiner
Dat velen het niet volhouden voelen sommigen aan voor de toekomst van de Nederlandse situatie. Hoeveel volksgeloof wordt er in de kerk hooggehouden dat in het uur der verdrukking geen standhoudt? Christenen ervaren dat de publieke ruimte om uiting te geven aan het christelijk geloof langzaam kleiner wordt. Het is echter op geen enkele manier te vergelijken met wat broeders en zusters in Eritrea, Nigeria of Noord-Korea meemaken. De zegen van eeuwenlange christelijke vorming golft nog een poos na, al lukt het ons niet meer om erop te surfen.
Tegelijk zijn we voorzichtig met het importeren van de verhalen uit de vervolgde kerk in een seculiere maatschappij. De Islam van Boko Haram of Daesh heeft een ander gezicht dan de islambeoefening van collega Mohammed die op je werk aan het aangrenzende bureau zit. Als de ruimte voor belijdend christendom kleiner wordt, wordt bezinning op vervolging en het leren van lessen uit de vervolgde kerk noodzakelijk. Gaat de Bijbel ons daar zelf niet in voor?
Vervolgingsliteratuur
De Bijbel bestaat grotendeels uit literatuur die geworden is in de hitte van de verdrukking. Het leed dat Israël in Egypte trof vormt een terugkerend motief in de Schrift. Cruciaal is de openbaring van Gods hart ten aanzien van de vervolging in Exodus 3:9: ‘Het gejammer van de Israëlieten is tot Mij doorgedrongen; ook heb Ik gezien, hoezeer de Egyptenaren hen verdrukken.’
Grote delen van het Oude Testament werden net na of tijdens of naar aanleiding van de ballingschap geschreven. Op een verwoestende manier hebben de Babyloniërs zich aan het volk van God vergrepen. Aan die ballingschap is in historische zin nooit een einde gekomen. Tot het einde van de tijden zal er tegenstand zijn tegen het komende Koninkrijk van God. In het Nieuwe Testament is dat verbonden aan de Naam van de Heere Jezus. ‘In de wereld zult u verdrukking hebben,’ zei de Heiland in Johannes 16. Kort na de hemelvaart worden Stefanus en Jakobus van het leven beroofd. In Handelingen 14 zegt Paulus onomwonden: ‘We moeten door vele verdrukkingen in het Koninkrijk van God binnengaan.’
Normale situatie
Wie door zijn oogharen naar het Bijbels getuigenis kijkt van Gods volk uit Jood en heiden, ziet dat weerstand door de eeuwen heen een normaal verschijnsel is. Omgekeerd geldt: als een kerk zonder verdrukking leeft, heeft de boze er kennelijk te weinig interesse in. Verdrukking kan van buitenaf komen als de overheid de kerk(elijke activiteiten) verbiedt. Als de kerk een land deelt met een andere godsdienst ontstaan vaak conflicten, pesterijen en uitsluiting in het publieke domein. Verdrukking kan ook van binnenuit komen als de kerk geteisterd wordt door dwalingen of interne strijd. De god van deze eeuw heeft bovendien voldoende aan een kerk die ingesloten is door gezapigheid, comfort van materialisme of de zorgvuldigheid van deze wereld die alle geestelijk leven verstikt (Mat.13:22).
De weg van Christus
De navolging van de Heere Jezus leidt altijd tot tegenstand van de boze. Dat geldt voor iedere gelovige. Die verdrukking begon voor Jezus van binnenuit toen de Joodse leiders voortdurend Zijn Zoonschap ter discussie stelden. Zoals koning Saul de aankomende messiaanse koning David naar het leven stond, zo hebben de Farizeeën verschillende keren geprobeerd om Jezus te doden. Ten slotte leidt de weg van de Messias tot de dood, tot de vervloekte kruisdood.
Wie achter de Heiland voetstappen wil drukken die wordt in het Nieuwe Testament aangeduid met de woorden: ‘een met Hem’. Die eenheid geeft niet alleen deel aan de gaven van de Heilige Geest die je ervaart in zegeningen (als profetie, tongentaal, genezingen, onderwijs, leidinggeven, enz.), ze doet je ook delen in het charisma van het lijden. Zo noemt de apostel Paulus het lijden om Christus’ wil een genadegave die hoort bij het geloof (Fil.1:29). De gezindheid van Christus hebben betekent dat je deelt in Zijn lijden.
Navolging vóór vervolging
In 2 Timotheüs 3:12 schrijft Paulus: ‘En trouwens ook allen die godvruchtig willen leven, zullen worden vervolgd.’ Voor Paulus betekende het volgen van Jezus de wens dat Hij in zijn lichaam grootgemaakt zou worden of dat nu was door het leven of door de dood (Fil.1:20). Het verschil tussen ons en de vervolgde kerk is dat zij het aan den lijve ervaren. Wij hebben gelukkig nog steeds alle vrijheid om de Naam van Jezus te belijden met woord en daad, onverhinderd!
Het heeft geen zin om je zorgen te maken voor dingen die misschien niet komen opdagen. De vraag is niet of je verdrukt wordt en of je misschien verdrukt zult worden. We zullen ons moeten realiseren dat ‘geloven in de Heere Jezus’ in geen enkele cultuur past en altijd weerstand oproept. We zijn gezegend met een plek op aarde waar die weerstand niet fysiek is. We worden in de Schrift opgeroepen om na te volgen. Wie daar ernst mee maakt kan op een dag van binnenuit over verdrukking meepraten.
Peter Roosendaal
Ds. S.P. Roosendaal is predikant in Lelystad en theoloog bij Open Doors Nederland