Wie leest hoe de evangeliën over Pasen schrijven ziet meteen dat de opstanding van Jezus anders is dan die van de jongen uit Naïn, de dochter van Jaïrus en Lazarus. Die kwamen ‘terug’ in dit leven, en ze zijn ook vroeg of laat weer gestorven. Maar de opstanding van Christus slaat bij wijze van spreken een gat in muur van de dood. Hij staat op in Gods nieuwe wereld. Hij is de ‘eersteling’ van al diegenen die in en met Hem sterven en opstaan.
Wat houdt dat in voor ons leven in deze wereld? Leven christenen bij wijze van spreken met hun hoofd in de wolken? Interesseert deze aarde hen niet meer? Komt het er ook niet zo op aan hoe we leven? Wat is de betekenis van de opstanding van Christus voor deze vragen?
Opgewekt
In Kolossenzen 3 gebruikt de apostel krachtige woorden: ‘Nu jullie met Christus opgewekt zijn, zoek wat boven is, waar Christus is.’ Je zou kunnen denken dat het een oproep is om het leven op de aarde maar te vergeten. Maar dat bedoelt Paulus nu juist niet. Het ‘zoeken van wat boven is’ wil gestalte krijgen in de strijd tegen een leven in de zonde. Hetzelfde lezen we in Romeinen 6. Vanuit Christus’ opstanding klinkt het klemmend appel om de zonde ‘niet langer te laten regeren in onze sterfelijke lichamen’, door ons te laten meenemen door zijn begeerten.
Niettemin, er waren wel mensen in de tijd van het Nieuwe Testament die uitdroegen dat je maar beter bij de zonde kon blijven, want dan zou de genade juist toenemen. Paulus is er in Romeinen 6 volstrekt helder over. Daar kan geen sprake van zijn, want hoe zou dat kunnen samengaan: in de dood en opstanding van onze Here Jezus Christus bevrijd worden uit de voor ons onoverwinnelijke macht van de zonde – en er dan toch in blijven leven?!
Verinnerlijking
In Korinte had een vorm van denken over de opstanding ingang gevonden waarbij alles verinnerlijkt werd. Men geloofde misschien nog wel dat de Here Jezus Christus was opgestaan uit de dood, of men geloofde het ook niet, maar dat was volgens hen niet zo belangrijk, want het deed er niet echt toe. Het ging erom dat jij innerlijk een nieuw mens werd, een soort opstanding beleefde. En zulke nieuwe mensen waren ze! ‘Moet je eens kijken wat er allemaal in onze gemeente van Korinte gebeurt, aan profetie, aan genezingen, aan tongentaal! Heel eerlijk: we zijn langzamerhand al wat boven Christus uitgegroeid, we hebben Hem een beetje achter ons gelaten.’ En zo ontstonden er groepen in de gemeente die elk hun eigen ‘identificatiefiguur’ hadden, aan wie ze inspiratie ontleenden, zoals Paulus, Petrus, Apollos – en ja, ook Jezus nog. Paulus schudt ze door elkaar: ‘Hoe heb ik het met jullie, Christus op één lijn met Petrus en mij? Zijn wij soms voor jullie gekruisigd?!’
De verinnerlijking van de opstanding in Korinte bracht ook met zich mee dat ze niet meer geloofden in de opstanding van de doden en de nieuwe hemel en de nieuwe aarde waar gerechtigheid zal wonen. Eigenlijk doet het lichaam er niet toe, vonden ze. Als je zo denkt, dan kun je er op los leven. Nu, dat deden ze in Korinthe dan ook. Ze meenden geestelijke mensen te zijn, maar ze volgden het vlees, dat is: de zonde. Niet voor niets zet Paulus daar in deze brief het ‘hooglied van de liefde’ tegenover (1 Kor. 13).
Blijf de aarde trouw!
In 1 Korintiërs 15:19 schrijft Paulus: ‘Als wij alleen voor dit leven onze hoop op Christus gebouwd hebben zijn we de beklagenswaardigste mensen van de wereld.’ Dat houdt hij diegenen voor die afscheid genomen hebben van het geloof in de opstanding van de doden op de jongste dag. Maar hij zegt hier óók dat we voor dit leven onze hoop op Christus mogen bouwen.
Dat geldt voor wat er vandaag in de wereld speelt. Als Christus na zijn opstanding zegt: ‘Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde’ en erop laat volgen: ‘Kijk er maar naar uit, Ik ben met jullie alle dagen tot aan de voltooiing van de wereld’, mogen we weten dat de brutalen en de schreeuwlelijken misschien wel de halve wereld hebben, macht naar zich toetrekken, geweld uitoefenen, maar de toekomst is niet aan hen. En ook het heden niet. De Vader heeft alle macht aan Christus gegeven. Ons leven wordt niet bepaald door wat mensen en machten met anderen en met ons doen. Het geheim van deze wereld is Christus, en de weg van lijden, sterven en opstanding is de enige weg naar het leven. Uit Hem leven, met zijn werken rekening houden, dat is wijsheid. Het gaat ook niet naar een nucleaire catastrofe die aan alles een eind maakt, naar een wereld die door opwarming onleefbaar wordt en waarin we onszelf ombrengen, maar naar de ‘voleinding van de wereld’. Als Christus niet spreekt over de ineenstorting, maar de voltooiing van de wereld, kunnen en mogen wij niet anders dan zorgvuldig omgaan met ‘de aarde en haar volheid die van de Here zijn’ (Ps. 24).
In de tijd dat hij betrokken was bij de samenzwering tegen Hitler schreef Dietrich Bonhoeffer: ‘Zou het zo zijn, dat de jongste dag morgen aanbreekt, dan willen wij het werken aan een betere toekomst graag uit handen geven, maar niet eerder.’ In Christus de Opgestane is ons soms moeitevolle ploeteren niet vergeefs (1 Kor. 15:58). Heel nuchter schrijft Bonhoeffer een jaar later, eind 1943, vanuit de gevangenis: ‘God zal het degene die Hem in zijn aardse geluk vindt en Hem ervoor dankt, ook niet aan tijden laten ontbreken waarin hij eraan herinnerd wordt dat al het aardse slechts voorlopig is, en dat het goed is, ons hart op de eeuwigheid in te stellen. Bovendien zullen de tijden niet uitblijven waarin we oprecht kunnen zeggen: ik wilde wel, dat ik thuis was...’
G.C. den Hertog, Apeldoorn
Prof. dr. G.C. den Hertog is emeritus hoogleraar systematische theologie van de Theologische Universiteit Apeldoorn