Deze week het laatste artikel in deze serie. Na ruim zeven jaar in
Denemarken te hebben gewoond, blikt Harm Jan Kj?r Feijer terug over wat
hem bewoog naar het noorden te vertrekken, de verschillen in de cultuur
en de kerkelijke situatie.Het is dit jaar alweer tien jaar geleden dat ik uit Nederland vertrok. Na mijn studie bestuurskunde in Enschede, werd ik uitgezonden voor twee jaar vanuit mijn plaatselijke gemeente (Christelijke Gereformeerde Kerk) in Hoogeveen via de IFES in Athene, Griekenland om daar buitenlands studentenwerk op te zetten. In die tijd leerde ik ook mijn Deense vrouw, Trine, kennen en besloten we na een korte stop in Nederland, nu bijna acht jaar geleden, de stap naar Denemarken te nemen, waar mijn echtgenote destijds met haar studie bezig was. Daar zijn we na een half jaar getrouwd en we hebben nu een prachtzoon, Jesse, van 1,5 jaar.
Onze woon- en werksituatie
We wonen aan de oostkust van het schiereiland Jutland in een grote plaats genaamd Horsens (ca. 80.000 inwoners). Hier wonen we in een voor Nederlandse begrippen groot huis, dat we nu aan het opknappen zijn. Toen ik naar DK kwam, was de eerste prioriteit de taal leren. Dat bleek niet al te moeilijk voor een Nederlander. Ik kreeg al vrij snel een baan in de dagopvang. In Denemarken is dat allemaal via de overheid geregeld, aangezien hier zowel de man als de vrouw voltijd werkt. Na een half jaar kreeg ik werk bij Youth for Christ Denemarken, waar ik tot eind 2008 heb gewerkt. Op dit moment ben ik bezig met een carri?reshift en op zoek naar werk in een andere branche. Mijn vrouw werkt parttime als muziek- en godsdienstleraar aan het voortgezet onderwijs (vgl. bovenbouw HAVO/VWO) en is dirigent van twee gospelkoren.
Denemarken, een prachtig landschap met veel kust en eilanden
Denemarken is echt een prachtig land met veel natuurschoon. De westkust met haar Waddeneilanden en uitgestrektheid lijkt veel op Noord-Nederland. Aan de oostkust van Jutland, met de fjorden en de eilanden Funen en Zeeland is er altijd wel een strand in de buurt. Voor Nederlandse begrippen is Denemarken vrij heuvelachtig, in ieder geval waar wij wonen aan de oostkust van Jutland. Het klimaat lijkt heel erg op dat van Nederland, misschien een paar graden verschil en wat meer kans op sneeuw. De meeste Denen wonen in de omgeving van Kopenhagen (ruim 1,5 mln. inwoners) en aan de oostkust van Jutland met de grootste stad Aarhus (300.000 inwoners). Verder is Denemarken bekend om LEGO, haar windmolenindustrie en de laatste jaren bekende modeketens, als Jack & Jones en Vila.
De verschillen
Voor Nederlanders is het vrij gemakkelijk zich aan te passen aan het dagelijkse leven en dat was voor mij ook geen probleem. In vele opzichten lijkt Denemarken op Nederland, maar er zijn ook wel verschillen. Hier een paar voorbeelden:
De Deense samenleving is nog steeds vrij homogeen. Natuurlijk zijn er de laatste 20-30 jaar wel veel allochtonen bijgekomen, maar de samenleving als geheel lijkt wel veel op elkaar. Veel meer dan de Nederlandse, waar Nederland een lange geschiedenis heeft met de voormalige koloni?n, gastarbeiders etc.
De Denen hebben veel tradities die ze in ere houden: het kerstfeest het zgn. jul (spreek uit: joel), waar de hele maand naar dit feest wordt toegeleefd, met vaste draaiboeken hoe kerstavond wordt gevierd (kerkgang, diner met speciaal varkensvlees of eendenborst, rijstepap als toetje, dansen rond de kerstboom, en de pakjes).
In Denemarken is 80% van de Deense staatskerk, de lutherse volkskerk. Het aantal actieve leden wordt echter maar op 2-5% geschat en Denemarken is daarmee samen met de rest van Scandinavi? een van de meest geseculariseerde samenlevingen in de wereld.
De taal
De Deense taal lijkt best veel op het Nederlands en de Drentse en Groningse dialecten helpen enorm bij de uitspraak. Bijv. huis, in het Drents/Gronings dialect hoes, spreek je in het Deens op dezelfde manier uit. Wij willen onze kinderen graag tweetalig opvoeden, zodat ze zich in beide families verstaanbaar kunnen maken en ze later de mogelijkheid hebben zich in beide landen te vestigen. Natuurlijk is het ook veel gemakkelijker een taal van jongs af aan te leren. Voor mijzelf is het ook goed, om mijn Nederlands bij te houden en ik voel me weer wat meer Nederlander als ik Nederlands tegen mijn zoon Jesse spreek.
De lutherse kerk
Omdat Denemarken niet zoveel verschillende kerkelijke stromingen kent en mijn vrouw in de lutherse volkskerk is opgegroeid, gingen we op zoek naar een gemeente die zowel mijn voorstelling van gemeente-zijn als die van Trine kon combineren. Hierdoor kwamen we vrij snel bij een hele actieve gemeente in Aarhus terecht die als een soort van vrije lutherse gemeente onder auspici?n van de bisschop van de lutherse kerk valt.
Natuurlijk zijn er dogmatische verschillen te vinden tussen Calvijn en Luther, maar het meest opvallende zijn eigenlijk de culturele verschillen die daar uit voortgevloeid zijn. Luthers aanvankelijke gedachte was de Rooms-katholieke kerk van binnenuit te reformeren, waar Calvijn veel rigoureuzer te werk ging. Denk aan de Beeldenstorm in Nederland. In de gereformeerde kerken is daardoor soms het kind met het badwater weggegooid, maar heeft de lutherse kerk heel wat Rooms-katholieke tradities behouden, zoals de liturgie, het gebruik van afbeeldingen, de biecht. In onze gemeente proberen we deze tradities nieuw leven in te blazen, zodat het voor de moderne mens te begrijpen valt.
Vanuit deze gemeente is er een visie ontstaan om vergelijkbare gemeentes in het land te planten en wij zijn betrokken bij een gemeenteplanting in deze plaats. Op dit moment zijn we in een proces om onze eerste voorganger te beroepen. Een van de visies van onze plaatselijke gemeente, is een gemeenschap te zijn voor families met kinderen en daar de activiteiten zo aan te passen, dat families zich welkom voelen.
De stap was niet zo groot
De stap om voor een ander land te kiezen was voor mij minder groot, omdat ik al enkele jaren in het buitenland had gezeten. In mijn geval was het ook relatief gemakkelijk, omdat ik naar het land van mijn vrouw vertrok en fantastisch door mijn schoonfamilie werd opgevangen. Natuurlijk zijn er wel negatieve kanten aan het niet meer in Nederland wonen, zoals mijn familie meer op afstand hebben en oude contacten die gemakkelijker verwateren.
We hebben ons niet echt vastgelegd dat we voor altijd in Denemarken blijven en mijn vrouw is er ook op ingesteld dat we in de toekomst in Nederland zouden kunnen wonen. De komende jaren zal dat wel getimed moeten worden met schoolgang.
Horsens, Denemarken
Harm Jan, Trine en Jesse Kj?r Feijer