Mag je in de kerk gebruik maken van de sociale wetenschap om mensen te bereiken met het evangelie? Sommige mensen zullen geneigd zijn om deze vraag direct met een rigoureus ‘nee’ te beantwoorden. Nadenken over hoe iemand het makkelijkst tot geloof komt klinkt immers naar ‘niet echt’ en ‘vals’ en dat strookt bepaald niet met de boodschap die we over willen brengen.
Toch moeten we ons misschien niet te snel met veel misbaar afwenden, want er valt wel degelijk iets voor te zeggen. Ik moet daarbij denken aan een interview met Ellen Laninga-van der Veer dat enkele weken geleden in het Nederlands Dagblad stond. In dat interview stond o.a. “Ze vindt het niet goed dat jongeren soms keten tijdens een dienst, maar begrijpen kan ze het wel. ‘Ze moeten zeker respect tonen, maar wij moeten ook proberen hen aan te spreken.’ De kerk wil volgens haar het onmogelijke, mensen tussen 4 en 99 in één keer aanspreken. ‘Wat ons in het onderwijs allemaal niet lukt, willen we in de kerk wel. Uit de leerpiramide, een leermodel waarin staat welk onderwijs het meest effectief is, blijkt dat een preek zonder enige ondersteuning van tekst of activiteit een rendement van vijf procent heeft. Voor de allerbelangrijkste boodschap die we mee willen geven, kiezen we vaak een vorm waarvan maar vijf procent blijft hangen.’ Daar moet een andere manier voor zijn en Laninga wil best meedenken over hoe het anders kan.”
Ja, als we ons gaan bezinnen op hoe die ‘allerbelangrijkste boodschap’ het meest effectief overgebracht kan worden, heeft dat absoluut mijn zegen. We geloven met heel ons hart en ziel, maar toch ook met heel ons verstand. God heeft ons dat vast niet alleen gegeven om te gebruiken voor zaken die niets met geloof en kerk te maken hebben.
Kijkend naar de tijd waarin we leven, is het inderdaad een feit dat van het gesproken woord zonder verdere ondersteuning helaas bitter weinig blijft hangen. En natuurlijk, ik weet heus wel dat Gods Geest ook daar gebruik van kan maken. God kan, om het maar eens ouderwets te zeggen, ook met een kromme stok een rechte slag slaan. Maar ontslaat dat ons van onze verantwoordelijkheid om een zo recht mogelijke stok te gebruiken. Ik dacht het niet! Extreem gezegd zou je zelfs kunnen stellen dat we God te kort doen door in deze tijd een dienst voor een groot deel te vullen met alleen gesproken woord.
Hoe dan? Ja, daar kan de wetenschap ons toch echt bij helpen. Met het door God gegeven verstand is namelijk ook de leerpiramide opgesteld. Deze piramide leert ons dat een mens van alleen gesproken woorden helaas niet veel onthoudt. Ach, dat wisten we eigenlijk zelf ook wel. Hoeveel onder ons weten nog waar de preken van afgelopen zondag over gegaan zijn?
De kans dat we het ons herinneren neemt echter toe als de woorden visueel ondersteund werden en is het grootst als we er zelf actief mee bezig waren. Concreet zou dat kunnen betekenen dat er meer aandacht voor de sacramenten zou moeten zijn, dat er vaker gebruik moet worden gemaakt van een beamer o.i.d.
Een kort filmfragment (denk aan een minuut of twee) en afbeeldingen kunnen een geweldige ondersteuning zijn bij zowel het opwekken van de aandacht als het opslaan in het geheugen. Misschien is het ook mogelijk om tijdens de preek vragen te projecteren, waarover mensen even na mogen denken of waarover ze met elkaar in gesprek mogen gaan.
Al zouden we er alleen maar serieus over na gaan denken. De boodschap is het meer dan waard.
Hoogeveen
Jan van Amerongen