In amper een week tijd volgden in november twee bizarre berichten elkaar op. Berichten die extreme gebeurtenissen vermeldden. Een tyfoon Haiyan op de Filippijnen. Die zo buitengewoon heftig was dat niks op haar route overeind bleef. Zelfs bamboebomen, van nature zeer buigzaam, werden geveld. En: een vrouw van 74 jaar was dood op haar bed gevonden. Zij had daar tien jaar lang gelegen. Gelukkig in bed, denk ik dan. Op zich een goede plaats om te sterven. Maar daar is dan ook alles mee gezegd.
De zwaarte van de cycloon wordt in verband gebracht met de opwarming van de aarde. Zijn dit het soort natuurrampen waarnaar de Bijbel verwijst als begeleidend teken? Van de periode tussen Pinksteren en de wederkomst? De onopgemerkte dood van de vrouw is het gevolg van de totale afwezigheid van relaties. Is dit de verkilling van de liefde, waarover de Bijbel spreekt? Worden mensen dan steeds slechter?
Het Nederlands Dagblad maakte over het sterfgeval een soort reconstructie. Wat opviel was dat er niet echt een ‘slechterik’ viel aan te wijzen. Iedereen had zo zijn logische verhaal. Van gasmaatschappij tot huisarts, van belastingdienst tot buren, die juist blij waren met de rust. Ook functionele relaties lijken meer en meer anoniem te worden. Als de belastingdienst of wie dan ook niks van je hoeft te krijgen (lees: geld), dan ben je compleet buiten beeld. Best schokkend: hoe anonimiteit onze samenleving meer en meer lijkt te doordringen. Er wordt ook gezegd dat dit soort incidenten steeds meer zullen voorkomen.
Het Rode Kruis heeft een cursus ontwikkeld: ‘Sterk door je netwerk’. Het helpt mensen om te leren hoe ze een netwerk kunnen opbouwen. Zulke cursussen zijn goed. Maar eigenlijk ook een teken aan de wand. Eigenlijk net zo ‘onnatuurlijk’ als het feit dat sommige scholen ontbijt aanbieden aan kinderen. Verkilling van de liefde, dit woordgebruik duidt niet op haat. Haat veronderstelt tenminste nog een relatie! Men verlangt dan nog iets van elkaar. Men is kwaad omdat men iets niet heeft gekregen of omdat iets is afgenomen. Maar men hoopt, op vervulling of op een excuus. Verkilling daarentegen wijst op onverschilligheid, men verwacht niks meer van elkaar. Zo kunnen echtgenoten onverschillig zijn naar elkaar toe. Ze gaan allebei hun eigen weg. Binnen de wereld van relatietherapie geldt dit als ernstiger dan wanneer beide echtelieden elkaar nog, als het ware, de tent uitvechten…
Hangen maatschappelijke verkilling en opwarming van de aarde als gevolg van overconsumptie met elkaar samen? Zijn deze twee tegenovergestelden verbonden? Is onze zucht naar materiële bevrediging de plaats gaan innemen van relaties? Het lijkt een gemakkelijke(r) manier om jezelf ‘vol te stoppen’, zonder de risico’s die altijd aan een relatie kleven. Welk mens had zo’n vijftig tot honderd jaar geleden kunnen bevroeden dat wij als mensheid zó uit de bocht zouden schieten? Als een planeet volledig uit haar baan om de zon, waardoor extremiteiten kunnen gedijen: verhitting en vrieskou.
Ik vind het hier niet op zijn plaats om een aantal vrome noten te kraken. Het kraken van de wereld in barensnood dwingt ons tot stilte. Stilte om de doden te gedenken. Misschien dat Gods Geest iets in die stilte wil doen…
Hoogeveen
Nynke Sikkema-Holwerda