Enkele jaren geleden uitte Stefan Paas in een gesprek zich enthousiast
over het werk van de theoloog Miroslav Volf. Ik moest bekennen dat ik
niets wist van Volf en zijn werk. Daar is verandering in gekomen. Ik
weet nu dat hij afkomstig is uit Joegoslavi?, getrouwd met een
Amerikaanse en woont in Amerika waar hij werkt aan Yale University.Twee van Volfs boeken zijn kort geleden in het Nederlands verschenen. Een nieuw verleden verscheen bij Buijten & Schipperheijn in Amsterdam, prijs ? 19,50.
Onbelast verscheen bij Van Wijnen in Franeker, prijs ? 22,50.
De ondertitel van het eerstgenoemde boek is: Omgaan met herinneringen in een gebroken wereld. Het tweede boek heeft als ondertitel: Geven & vergeven in een genadeloze cultuur. Zowel de titels als de ondertitels geven goed weer wat Volf met deze boeken zeggen wil. Wij leven in een gebroken wereld, sterker nog in een cultuur zonder genade. Wij zijn mensen die zonde doen, maar ook te lijden hebben onder zonden van anderen.
Volf werd in 1983 opgeroepen om in het Joegoslavische leger zijn dienstplicht te vervullen. Omdat hij christen was en met een Amerikaanse was getrouwd, werd hij extra in de gaten gehouden. Hij werd verdacht van spionage voor het westen en streng verhoord door commandant G.
Het eerstgenoemde boek begint met dit persoonlijke verhaal. Ook grijpt hij er steeds op terug. In een naschrift beschrijft hij een denkbare verzoening tussen commandant G en hem. Volf heeft zijn herinneringen aan wat hem misdaan is. Dat geldt voor ieder die door een ander heeft moeten lijden, zeker als men het slachtoffer is van een ingrijpender misdaad dan Volf. Die herinnering is noodzakelijk, want een misdaad mag niet worden vergeten. Maar een gevaar is dat de slachtoffers niet verder komen dan de herinnering. Volf ziet dat gevaar in het pleidooi de misdaden toch vooral te blijven gedenken.
Voor een christen is het noodzakelijk dat deze herinneringen in een bijbels kader staan. Volf denkt daarbij aan de Exodus van Isra?l uit Egypte, maar vooral aan het lijden van Christus. Christus is tot zonde gemaakt, niet alleen voor misdadigers maar ook voor slachtoffers. Dader en slachtoffer zijn beiden zondaren.
Volf erkent dat hij net zo goed zondaar is als commandant G. Daarmee wil Volf de concrete zonde tegenover hem en anderen begaan niet goedpraten of bagatelliseren. Maar wel wil hij zo de zonde van G in het juiste perspectief plaatsen, door als mens met eigen zonden naast hem te gaan staan. Om samen te komen tot Christus die vergeving van zonden schenkt.
Alleen zo kan het komen tot een heilzame omgang met pijnlijke herinneringen. En tot het vergeten van een misdaad aan jezelf begaan. Volf bedoelt een bijzondere vorm van vergeten. Hij weet maar al te goed dat het niet mogelijk is dat wat je is aangedaan, uit het geheugen wordt gewist. Maar door geloof in Christus en zijn genade komt de zonde van de dader, en van jezelf, in een ander licht te staan. Dat geloof geeft gerichtheid op Christus. Concentratie op Hem leidt de aandacht af van wat negatief is. Dat geloof brengt vreugde met zich mee, en vergeten. Want Christus vergeeft. Niet alleen mij maar ook die ander.
Een mens houdt zijn verleden. Maar door (de vergeving van) Christus wordt het een nieuw verleden. Er is toekomst, waarin voor de zonde geen plaats meer is. Leven uit Hem is een onbelast leven. Het is een leven waarin we het geschenk van Gods genade ontvangen. We ontvangen dat geschenk niet alleen, maar worden er ook door veranderd. We worden ook zelf schenkers van genade, blijde deelnemers aan wat Christus doet: geven aan de wereld.
Bij dat geven valt te denken aan vergeving schenken aan een ander, maar ook aan een woord, daad of gebaar. Aandacht aan iemand geven kan een geschenk zijn, een echo van Gods leven in ons. Deze geschenken krijgen we van God. Ze zijn van Christus. En ze zijn ook van wie van Christus zijn en in Hem geloven. Dit is de rode draad in Onbelast.
Deze boeken van Volf zijn een verrijking. Vanuit Gods Woord en vanuit zijn eigen (ge-loofs)ervaring maakt hij duidelijk wat geloven concreet inhoudt in een gebroken wereld. Wie zichzelf kent als zondaar en als begenadigde kan leren leven in de gezindheid van Christus. Als mens met een nieuw verleden, een nieuw heden en een nieuwe toekomst. In een wereld waarin genade een vreemd woord is en een onbekende zaak. Leren te geven en vergeven zoals Christus doet. Dat wil Volf met zijn boeken.
Deze boeken van Volf leggen een persoonlijk getuigenis af van wat de genade van Christus vermag. Ze zijn een brede en diepgaande bezinning op ??n van de meest actuele vragen. Het is zowel een theologische als een psychologische bezinning. Volf geeft veel, maar hij vraagt ook veel van zijn lezers. Zijn boeken vergen concentratie vanwege de diepgang. Maar wie zich die moeite getroost, kan op weg worden geholpen om nieuw en onbelast te leven. Want dat hangt niet van onze gebrokenheid en die van deze wereld af, maar van Christus alleen.
Wie door het bovenstaande graag kennis wil maken met het werk van Volf, kan het beste be-ginnen met Een nieuw verleden.
Broeksterwoude
D. Visser