In zijn boek  Onze lieve vrouwe van de schemering voert Jan Willem Otten ons terug naar het begin  van de geschiedenis van de mens, zoals beschreven in Genesis en Van den Vondels Lucifer.

Het boek bevat een verzameling essays over poëzie, film en geloof. Eén essay gaat over het paradijs met het proefgebod en een eerdere gebeurtenis, de val van Lucifer (Satan). Deze val wordt prachtig beschreven in het treurspel over Lucifer.  Ottens essay betreft een intrigerende verhandeling over de oorsprong van het kwaad en dat tegen de achtergrond van de vraag of de mens vrij is of prooi van allerlei krachten, dat wil zeggen gedetermineerd.

Het boek Prediker hoort bij de joodse feestrollen, de megillot, die op joodse feest- of gedenkdagen worden gelezen. Het wordt gelezen op het Loofhuttenfeest, een oogstfeest waarbij God Israël laat vieren: deze oogst dank je aan mijn genadige liefde, waarmee Ik jullie eens bevrijdde uit Egypte en in het beloofde land bracht. Maar… past Prediker bij zo’n blij feest?

 

Als twee accolades (1,2 en 12,8) om het boek lees je de uitdrukking: ‘Een en al vluchtigheid’. Als een samenvatting van alles wat Prediker wil zeggen. Het Hebreeuwse woord dat met ‘vluchtigheid’, ‘ijdelheid’ of ‘lucht en leegte’ wordt vertaald, betekent ook ‘damp’. Damp is niet zozeer zinloos als wel ongrijpbaar. En die betekenis lijkt in Prediker zeker ook bedoeld. Het leven blijkt ongrijpbaar en kan ontzettend zinloos voelen.

Er is dat bekende gedicht ‘Ik leg de namen van mijn kinderen in Uw handen’. Een gedicht als een gebed: wilt U onze kinderen bewaren. Geen onnodig gebed! Wat is het heerlijk als God dat gebed verhoort maar wat is het pijnlijk als een of meer kinderen laten merken het zonder Gods bewaring te willen doen.

Het vertrouwen op God ‘doorgeven’, hoe werkt dat? Is er een lijstje met zaken die van belang zijn met betrekking tot leven met God? Een lijst is vast op te sommen maar de praktijk is weerbarstiger dan de theorie. Menig opvoeder zal dat snel toegeven.

De dichter van Psalm 78 is een man met gezag. Daarom richt hij zich met overtuiging tot 'zijn' volk. Hij wil dat de zijnen luisteren, want hij spreekt wijze woorden, bedoeld voor ouders en kinderen die leven op het erf van het genadeverbond. Zijn woorden geven inzicht in het geheim van het leven.

 

Uit onszelf kunnen we dat geheim niet leren kennen, niet door onze levenservaring, niet door wetenschappelijk onderzoek. De enige manier waarop we daarvan kennis kunnen krijgen is overlevering. Alleen via de traditie en het vertellen van verhalen uit het verleden worden ook onze kinderen ingewijd in het levensgeheim en in het bijzonder het geheim van het leven met God.

Daarom vertellen we onze kinderen over de roemrijke, krachtige daden die Hij gedaan heeft. Dat is ook onze motivatie: wij willen het onze kinderen niet onthouden! Alleen met dit levensgeheim worden ze gelukkig. Echt gelukkig. Alleen dan bereiken ze hun bestemming als mens.

Bovendien: een opdracht van God. Ouders moeten zijn beloften en geboden en zijn onderwijs in levenswijsheid doorgeven aan hun kinderen. Het doel van dit onderwijs is dat zij leren hun vertrouwen op God te stellen. Wat Hij gedaan heeft, mogen zij niet vergeten. Ze mogen, zo zegt de dichter van Psalm 78, niet worden als hun voorgeslacht: onwillig, opstandig, onstandvastig van hart en ontrouw jegens God. Daarom drie lessen.

Onlangs plaatste ondergetekende een commentaar in ons Kerkblad met de titel ‘Slager wordt groenteman’. Een vleesbedrijf in Nederland was overgegaan tot het produceren van groenteburgers. Reden: het familiebedrijf wil graag over vijftig jaar ook nog bestaan. Vraag van de redactie aan mij: of ik een poging wil doen een blik in de toekomst te werpen met betrekking tot de kerk. Hoe ziet de kerk er over 25 jaar uit? Moeten de bakens verzet worden (zoals bij het vleesbedrijf) of moeten we teruggaan naar wat we hadden? En hoe omschrijf je dat ‘wat’ dan? Of gaat er iets anders gebeuren met de kerken in ons land? Pittige vragen.

We leven in de kerk van de toekomst die ten hoogste en ten diepste aan het licht is gebracht met de opstanding van onze Heer Jezus Christus. Gods Koninkrijk ligt vastgeklonken aan de Paasmorgen. Vanaf die dag is de overwinning een feit. Al is dat wel een feit dat telkens opnieuw vertrouwen in God vraagt omdat er hier nog – heel veel! – is dat niet strookt met Gods Koninkrijk.

Commentaar

  • Nieuw leven 2024-04-19 17:47:34

    In januari begint het al: het wordt weer langer licht en de sneeuwklokjes gaan bloeien, en even...

  • Post 2024-04-06 07:36:05

    De laatste tijd valt het mee, maar het komt regelmatig voor dat de post wat vertraging heeft....

  • Lijdenstijd 2024-03-23 18:53:26

    Met de lijdenstijd lijkt onze samenleving niet uit de voeten te kunnen. Hoe anders is dat met...

  • Leipzig en Navalny 2024-03-07 19:01:01

    Vorige week waren mijn vrouw en ik een paar dagen in het voormalige Oost-Duitsland op bezoek bij...