De particuliere synode van het Noorden kwam op 13 mei jl. om 14.00 uur bij elkaar in de Maranathakerk in Groningen. Ds. W.C. van Slooten opende de vergadering namens de roepende kerk. Hij las uit 2 Kronieken 14:1-7. Asa deed de afgoden weg en zocht de Heere. Zo ontstaat er rust om de steden te bouwen. Komen we toe aan het bouwen van de gemeente? Of zijn er afgodische elementen in ons hart?

Ds. H. van der Ham heeft zijn sporen verdiend als dienaar van het Woord in onze kerken. Aanvankelijk als ‘gewoon’ gemeentepredikant van Zuidland. Daarna vele jaren als geestelijk verzorger van schippers en zeevarenden. Hij kan daar mooie dingen over vertellen.

 

Maar daarmee is ons nog niet de helft aangezegd van zijn betrokkenheid op het kerkelijke en geestelijke leven. Hij is namelijk ook een getalenteerd verteller van de kleine kerkhistorie. Al heel wat geschriften heeft hij op zijn naam staan. Meest over hen die de kerken dienden in de vorige eeuw. Wie kent bijvoorbeeld niet zijn boeken en boekjes over professor G. Wisse?!

 

Het is kerstavond 1948, op tal van plekken op Java worden geïmproviseerde kerstnachtdiensten gehouden, tussen legervoertuigen of in pas veroverde kerken. Het is tijdens het laatste Nederlandse offensief in de onafhankelijkheidsoorlog van Indonesië. De diensten worden geleid door legerpredikanten en aalmoezeniers. Overal klinkt de boodschap van vrede door het kerstkind. Er klinkt weinig door van de tegenstelling tussen de oorlogshandelingen en de vrede van het kerstkind: de soldaten waren immers gekomen om namens de Nederlandse overheid orde en vrede te herstellen. En zo werd de kerstboodschap gebruikt om het moreel van de Nederlandse troepen te verstevigen en de oorlogshandelingen zelfs een religieuze lading mee te geven.

In het vorige artikel is aangegeven hoe zes predikanten uit de zeventiende en achttiende eeuw over het sterven hebben gesproken. In dit artikel beschrijf ik overeenkomsten en ontwikkelingen die zichtbaar worden in hun beschrijvingen van het laatste oordeel, de hemel en de hel.

 

Evenals de omgang met de dood heeft ook de toekomstverwachting zich in de loop van de zeventiende en achttiende eeuw ontwikkeld door de opkomst van de vroege secularisering. De opkomst van de secularisering blijkt onder andere in een verandering in het historische bewustzijn. Stilzwijgend werd het einde van de geschiedenis naar de verdere toekomst verschoven en verschoof de blikrichting van de hemel naar de aarde. Deze ontwikkelingen hebben ook hun weerslag gehad op de toekomstverwachting van gereformeerde predikanten, van wie ik voor mijn onderzoek verschillende geschriften heb bestudeerd.

 

Commentaar

  • Hellend vlak 2025-06-21 09:25:10

    Net als veel anderen denk ik met weemoed terug aan vroegere tijden. Binnenkort word ik...

  • Zien en zijn 2025-06-07 08:46:46

    Ik worstel ermee. Onlangs hoorde ik twee uitdrukkingen die me sindsdien bezighouden. Het ging over...

  • Eeuwig dankbaar 2025-05-24 07:16:04

    Doetinchem heeft zich mooi op de kaart gezet. Dit jaar vierde koning Willem-Alexander zijn...

  • Rust 2025-05-10 07:24:12

    Een aantal (grote) bedrijven heeft er in de afgelopen jaren voor gekozen om een vierdaagse...