Ik moet de laatste tijd nogal eens denken aan deze uitdrukking.

Iemand gebruikte hem in een bijeenkomst waar het ging over zending. Het thema dat centraal stond was wederkerigheid. De vraag kwam naar voren wat de relatie is tussen mensen als de een de ander helpt. Kan er dan wel sprake zijn van wederkerigheid, of kom je toch al gauw terecht in een situatie waarin ‘afhankelijkheid’ ontstaat? In dat gesprek werd het gezegd: ‘de gevende hand is altijd boven.’

Ik heb het verschillende keren zien gebeuren in de jaren dat we in Mozambique werkten (maar ook daarna). De mensen die daarheen gaan om hulp te geven, in welke vorm dan ook, komen zo maar terecht in een verhouding waarin zij bepalen wat er moet gebeuren, en dan ook op welke manier dat moet gebeuren. Dat neemt soms best extreme vormen aan: de mensen die komen helpen nemen de fondsen mee en stellen de doelen en maken uit wanneer een hulpproject geslaagd is.

Binnenkort is het precies een jaar geleden dat Poetin Oekraïne binnenviel. 24 februari 2022 overviel me en alles veranderde: er is oorlog binnen Europa! 24 februari 2023 moet nog komen en ik hoop en bid dat er dan weer een verrassing zal zijn. Namelijk dat Poetin de oorlog heeft beëindigd!

De vraag die me steeds door het hoofd speelt is tegelijk het begin van een Psalm: ‘Wat drijft de volken, wat bezielt ze toch?’ en een opmerking die je kan worden toegevoegd: ‘Wat bezielt je!’ Zelden gaat het dan om iets goeds. Jij hebt iets stoms gedaan en in Psalm 2 volgt waanzin, wapengeweld, samenspanning, machtswellust van de groten der aarde.
Het is wat ik me afvraag bij Poetin. Wat bezielt hem, waarom doet hij dit? Deskundigen weten te vertellen wat hij denkt, maar wat is de drijvende kracht?

Het bericht dat de classis Zwolle haar activiteiten tot een minimum beperkt, kan u eigenlijk niet ontgaan zijn. Het bericht haalde de landelijke kranten. Sowieso zijn we als kerken tegenwoordig nogal eens in het nieuws en helaas gaat dat dan niet over onze corebusiness: verkondigen dat Jezus onze Redder is. Je zou zeggen dat dié boodschap mensen samenbrengt en samenbindt. Het feit dat Christus mij op het oog heeft, maakt me toch ontvankelijk voor het werk dat Christus ook in anderen doet. 'Zie hoe lief ze elkaar hebben' dat is toch een logisch gevolg van Zijn liefde?

Blijkbaar lukt het ons als kerken niet meer om elkaar op dat fundament te vinden. Diepe verdeeldheid, grote verlegenheid en crisis zijn woorden die nogal eens gebruikt worden voor de situatie waar we als kerken in verkeren. Verschil in het verstaan van de Schrift en verschil in de vraag waarover we niet allemaal verschillen. Polarisatie ten top en een communicatie die daar bij past. Sinds wanneer slingeren we berichten over elkaar via de media de wereld in?

Ruim een jaar geleden, eind 2021, schreef ik al een Commentaar met deze titel. De gedachte van maakbaarheid – alles dat te fixen is door mensen. Zo reageren we op crises. We zetten alles op alles om de dingen onder controle te krijgen. De conclusie: wij zijn zo ver ontwikkeld en we kunnen zoveel dat we als vanzelf op onszelf zijn gaan vertrouwen. We hebben een enorme toren van Babel gebouwd, onze prestaties reiken tot in de hemel. Maar ondertussen moeten we beseffen dat het leven niet maakbaar is. En dat is moeilijk.

Van de week zag ik een documentaire over psychische problemen bij jongeren. Een jaar of vijf geleden had een op de negen jongeren te maken met psychische problemen, in 2022 was dat een op de vier jongeren. Dat is op zich al iets om stil van te worden. Het is iets om verdrietig van te worden. En het is iets om over na te denken. Hoe komt dat? En ook: wat kan daaraan gedaan worden?