Preken van zestienhonderd jaar geleden: ze bieden nog steeds inspiratie voor het geestelijk leven, én voor diegenen die zelf geroepen zijn het evangelie te verkondigen. De bundel Brood om van te leven bevat de verhandelingen 24 tot en met 54 die Augustinus heeft gehouden over het evangelie van Johannes. Deze bundel bevat verhandelingen over de hoofdstukken 6 tot en met 12 van het evangelie van Johannes. Steeds probeert de kerkvader daarin de diepere betekenis op te sporen van de woorden van Jezus in dit evangelie, en gebeurtenissen die daarin worden besproken. Een voorbeeld: de vijf gerstebroden die door Jezus werden gebroken, wijzen op de vijf boeken van Mozes. Gerst, geen tarwe. Want de gerstekorrel wordt omhuld door een vlies dat je er nauwelijks af kunt krijgen. Zo is het ook met de letter van het Oude Testament: je komt maar moeilijk tot de kern. Maar als je ertoe doordringt, biedt de letter voeding en verzadiging: uiteindelijk Christus zelf. En de jongen die de broden bij Jezus bracht? Die jongen was het volk Israël. Maar Israël kwam niet tot de kern. Het Oude Testament bleef gesloten. En de twee vissen? Die wijzen waarschijnlijk op de priester en koning, beelden van Christus. Israël droeg met zich mee wat het niet verstond. Maar Christus opent de Schriften en haalt het vlies van de gerstekorrel af! Wordt een gerstekorrel in de grond gelegd, dan levert hij veel op. De vijf boeken van Mozes hebben veel opgeleverd door de uitleg ervan.

En zo probeert Augustinus steeds de betekenis van een schriftgedeelte naar voren te halen. Het is niet de manier waarop de studenten in Apeldoorn de Schrift leren uitleggen. Het kan gemakkelijk te gezocht worden. Dan is het eerder inlegkunde dan uitlegkunde. Maar toch, Augustinus reikt vaak mooie  gedachten aan. De verhandelingen, zo zegt de inleiding op de bundel, 'behoren tot het onbetwiste hoogtepunt van de verkondiging in de vroege kerk, omdat ze (…) een gedetailleerd en veelkleurig beeld geven van Augustinus' houding als bijbeluitlegger, predikant en pastor'.

De uitgave is keurig verzorgd, bevat een verhelderende inleiding en vermeldt steeds in de kantlijn de tekst waarnaar de desbetreffende passage verwijst.

D.J. Steensma, Feanwâlden

Aurelius Augustinus, Brood om van te leven. Verhandelingen 24-54 over het Johannesevangelie. Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Hans Tevel en Hans van Reisen,  DAMON, Eindhoven 2017, €49,90, 488 blz., ISBN 978 94 6340 101 2.

Koen, Floor, Saar en Jet. Korte namen die mooi bij elkaar passen, zo hebben wij nagedacht over de namen van onze kinderen. Het moest iets zijn wat wij mooi vonden en het rijtje moest wel een beetje ‘lopen’. We hebben bij het kiezen van die namen nog wel even gekeken naar de betekenis, maar die was uiteindelijk niet doorslaggevend…

Hoe anders is dat in de Bijbel. Daar is de betekenis van een naam belangrijker dan de klank. Of de naam mooi is, dat doet er niet zo toe. Er zit vaak een diepere betekenis in de namen die we in de Bijbel tegenkomen. Dat geldt ook voor de naam van God zelf. JHWH – zo openbaart de Here zich aan Mozes. Een naam die betekent ‘Ik ben’ of ‘Ik zal er zijn’. En die betekenis, dat is waar het om gaat. De naam van de Here bevat een schitterende belofte die vraagt om een antwoord. De Here wil aanwezig zijn in ons leven en vraagt ons om op hem te vertrouwen en hem te volgen.

De uitdrukking 'voltooid leven' houdt verband met de vraag of mensen hun leven mogen (laten) beëindigen als zij voor hun gevoel lijden aan een te lang geworden leven. Daarbij kan meespelen dat zij lijden aan een stapeling van ouderdomsklachten op fysiek en psychisch vlak, en geen zin meer zien in het leven. Er kan angst zijn voor verdere aftakeling. En als er nog geen sprake is van aftakeling: sommigen willen de regie over hun leven niet uit handen geven, en stellen zelf het moment vast waarop zij hun leven voltooid achten. Als dat moment gekomen is, willen ze ook zelf de regie over hun levenseinde houden.

Het komt zomaar voor, in gesprekken in de kerk, dat de vraag gesteld wordt of we als christenen vandaag (nog) wel kunnen zeggen dat Jezus de enige Redder en Verlosser is. Concreet: kun je met Handelingen 4, 12 nog wel zeggen dat er onder de hemel geen andere naam tot redding en behoud gegeven is dan de naam van Jezus? Kun je als christen blijven zeggen dat je toch echt bij Jezus moet zijn …?

De vraag die uit de woorden hierboven opkomt, hangt direct samen met een manier van denken die diep in onze postmoderne samenleving is doorgedrongen. Er is vandaag grote moeite met het zomaar aannemen van een grote overkoepelende waarheid. Er bestaan – zo wordt gezegd – naast elkaar een heleboel verschillende waarheden die elk een eigen authentiek ‘verhaal’ vertellen.