Op 22 oktober is het vijfentwintig jaar geleden dat ik als predikant werd bevestigd en intrede deed.

Fijn dat ik op mijn werkplek gebruik mag maken van een prachtige kantoorruimte waar ik het een en ander kan bewaren en na een poosje zoeken vond ik het artikel in het «cursief» Kerkblad voor het Noorden «einde cursief» van vijfentwintig jaar geleden.

Toen Jakob bij zijn oom Laban een eigen kudde mocht gaan vormen, verzamelde hij verse takken van een drietal soorten bomen. Een van die soorten was de plataan. Hij schilde op die takken witte strepen. Dat deed hij door de gladde witte bast bloot te leggen. Gewoonlijk valt de schors al in strepen van de bast af, maar Jakob hielp de natuur een handje. Vervolgens legde hij de geschilde takken in de troggen waar het kleinvee kwam drinken. Hij wilde graag dat het kleinvee dat hij onder zijn hoede had, gestreepte, gespikkelde en gevlekte jongen zou werpen. Had het bronstige kleinvee gedronken van het water met voor hun neus de geschilde takken, dan werd het hitsig, ging paren en wierp na een tijdje gestreepte, gespikkelde en gevlekte jongen (Gen.30,37-39).  

Een boek van Reinier Sonneveld is altijd de moeite waard, vind ik. Dat geldt ook van dit boek over de toekomst. Het eerste wat hij doet is: een peiling houden hoe de wereld en de mensheid ervoor staat. Wat hebben we bereikt en hoe zal het verder gaan. Hij heeft grote waardering voor wat wij mensen kunnen, ook aan reparatie van gemaakte fouten en risicobestrijding. Maar tegelijk heeft hij een scherp oog voor de gevaren die oppervlakkig optimisme met zich meebrengen. Alles wat we kunnen bergt ook grote risico’s in zich. Een ongeluk zit vaak maar in een klein hoekje. Het probleem zit hem echter vooral in onze menselijke overmoed en hebzucht. Hij illustreert zijn betoog met duidelijke, herkenbare voorbeelden. In die zin is zijn boek een goede gids.

Hoe zit dat eigenlijk met die zo gewaardeerde autonomie (zelfbepaling) die je in de wereld van de psychotherapie tegenkomt? Staat die niet die haaks op geloof, kerk en theologie?

In zijn boek  Autonomie en gemeenschap* , een bewerking van zijn proefschrift over dit onderwerp (2016), bespreekt ds. Bert Loonstra een onderwerp dat interessant genoeg is, voor theologen, psychotherapeuten en geïnteresseerden. Het lezen van dit boek vraagt evenwel enige tot redelijke kennis van de psychologie en de filosofie.

De vraag ligt voor of autonomie en haar nadruk op het ‘zelf’ niet strijdig zijn met gehoorzaamheid aan God als hoogste goed? En in het christelijke geloof is het uitgangspunt toch de dienende liefde en onderwerping? Sluit psychotherapie dan wel aan op de eigenheid van de cliënt en diens groepsidentiteit? Deze vraag betrekt Loonstra in het laatste deel van zijn boek ook op de Islam, (ultra)orthodox jodendom en (zeer behoudende) reformatorische kringen. Voor ultra-orthodoxie met haar grote nadruk op (de waarden van) de gemeenschap geldt, in het algemeen, dat de westerse psychotherapie daarop moeilijker aansluit.