
Wie hoor je vandaag de dag onder protestanten over ketters en ketterij spreken? We ademen het postmodernisme: van ‘waarheid bestaat niet’ tot ‘ieder mens heeft zijn of haar eigen waarheid’. Met de opmerking ‘dat is jouw mening’ wordt een serieus gesprek vermeden of om zeep geholpen.
En wie geeft degene die recht in de leer meent te zijn het recht om een ander voor dwaler of ketter uit te maken? Kan die ketter of dwaler zich niet rustig keren tegen die beschuldigen en de orthodoxie voor ketterij uitmaken? Volgens de toenmalige paus Leo X was Luther een ketter en de hervormer werd geëxcommuniceerd, dat wil zeggen afgesneden van de rooms-katholieke kerk. Zo’n vijfhonderd jaar later keek paus Benedictus XVI er anders tegenaan: Luther wilde de kerk enkel zuiveren van kwalijke praktijken.
Het kan verkeren: als ketter op de brandstapel op 30 mei 1431 en door paus Benedictus XV heilig verklaard op 16 mei 1920. We hebben het over Jeanne d’Arc, de maagd van Orleans, menig postzegel uit Frankrijk sierend. Door de meeste Fransen geëerd vanwege haar gewapende vaderlandsliefde en minder vanwege de hemelse stemmen waardoor zij zich liet leiden. Maar toch: van ketter tot heilige. Wie bepaalt wat ketters is?