Vertel!

Is het niet altijd hetzelfde? Ben je bevrijd uit een gevangenis, een oorlog of een slavernij wil het met de vrijheid helemaal niet lukken. De enkele teruggekeerde Jood op Amsterdam-Centraal in 1945, de bootvluchteling voor de poort van Ter Apel of Mozes bij het zien van de eerste oase na de Rode Zee. De Rode Zee had zich gesloten en vanuit Egypte (de wereld zonder God) was er geen dreiging meer. En ook de slavernij was weg. Maar tegelijkertijd waren ook de welvaart, het voedsel en de zorg verdwenen.

Vanwege overspel

De vorige keren hebben we gezien dat een vrouw in het oude Israël haar huwelijk mocht beëindigen als haar man haar niet goed behandelde. Het huwelijksverbond kon worden verbroken als een van de echtgenoten de zorg voor kleding, voedsel verwaarloosde, of welbewust wreed was op enigerlei wijze. Daarover was in de tijd van Jezus geen enkele discussie.

Daarnaast was in het jodendom van die overspel grond voor echtscheiding. Weliswaar moest volgens de wet van Mozes een echtbreker met de dood worden gestraft. Maar de vraag is of doodstraf ooit in zo'n geval is toegepast. Enkele bijbelteksten geven aan dat de straf doorgaans bestond uit wegzending van de overspelige vrouw (bijv. Jes.50,1). Dat was dan ook de praktijk in Israël in de tijd van Jezus. Bij echtbreuk kwam een einde aan het huwelijk. De schuldige partij had zijn rechten verspeeld.

Hoewel Luther samen met zijn vrouw nogal eens wordt getekend als het eerste protestantse predikantsechtpaar, was Luther in strikte zin geen predikant. Hij was hoogleraar aan de universiteit van Wittenberg. Daarnaast preekte hij wel, zowel op zondag als op doordeweekse dagen. Ook tijdens zijn vele reizen beklom hij regelmatig de preekstoel. Feitelijk heeft hij zijn hele leven op de preekstoel gestaan. Ook de prediking had in de zestiende eeuw dringend reformatie nodig. 

De schilder Lucas Cranach heeft Luther weergegeven op een altaarschildering in de Stadtkirche in Wittenberg. Je ziet Luther op de kansel staan, wijzend naar Christus aan het kruis. Cranach (1472-1553) had Luthers prediking goed begrepen. 'Wij moeten niets anders prediken dan de Christus.' Van Luther zijn ongeveer tweeduizend preken bewaard gebleven. Omdat hij zijn preken niet uitschreef, werden ze uit zijn mond opgetekend door stenograaf Georg Rörer (1492-1557). Luther zelf schreef wel postillen: preken die bedoeld waren als homiletisch hulpmiddel voor predikanten of om voor te lezen in huisgemeenten. Veel van Luthers preken werden in boekvorm uitgegeven, soms zonder zijn medeweten. Ze vonden gretig aftrek.

God vinden in het alledaagse, Hem aldaar ervaren. Bij die zoektocht gebruikt Philip Troost, theoloog en psycholoog, woorden die we kennen uit ons gewone leven. Woorden als horen, beheersen, opheffen en proeven. Dat heeft geresulteerd in een boek met verrassende invalshoeken. De woorden worden van alle kanten bekeken, en daarbij brengt Philip Troost met regelmaat zijn eigen kwetsbaarheid in. Om een indruk te krijgen hebben we met toestemming van de uitgever een hoofdstukje uit zijn boek in dit nummer van het Kerkblad geplaatst.

Nynke Sikkema-Holwerda, Hoogeveen