Wat er precies bedoeld wordt met bieze in de bijbel, is wat onduidelijk. Het eerste waar je aan denkt is natuurlijk Mozes in zijn biezen kistje. Maar is dat kistje of mandje nou gemaakt van bies of van bieze? Of van papyrus, zoals de NBV vertaalt?

Zonder overdrijven kan gezegd worden dat de hele Bijbel daar vol van is: neem het genadeverbond weg en er blijft inhoudelijk geen Bijbel over. In het woord genadeverbond worden twee afzonderlijke woorden aan elkaar gekoppeld die elkaar dan ook wederzijds bepalen en versterken: genade en verbond.

Het woord verbond betekent simpelweg dat God een band aangaat met de mens en de mens die band met God ook moet erkennen en beleven. Het woord genade zegt dat deze band met God geenszins verdiend is of te verwachten, maar dat het een buitengewoon groot voorrecht is, uit liefde geschonken.

Dat deze twee woorden elkaar bepalen en versterken wil enerzijds ook zeggen dat als het over dit verbond gaat het geen kille, koele of zakelijke aangelegenheid is zoals een handelscontract, ook geen puur wettische verplichting stelt die de mens tot wanhoop drijft, maar een <<cursief>>genadig<<einde cursief>> verbond; anderzijds laat het uitkomen dat het God behaagd heeft Zijn genade niet lukraak te openbaren, en Zich met losse  onsamenhangende waarheden tot de mens richt, maar dat Hij Zijn genade – en al het werk dat daarvoor nodig was- bekendmaakt en presenteert in een welgeordend frame, namelijk van een <<cursief>>verbond<<einde cursief>>.

Een probleem dat ver weg leek, is opeens dichtbij gekomen. Met enige weemoed kijk ik naar oude documentaires van Louis Theroux, die op bezoek gaat bij complotgekkies diep in de binnenlanden van de Verenigde Staten. Aardige, maar duidelijk verwarde mensen die samen buitenaardse wezens gaan vangen in de woestijn, dat soort werk. Het raakt nergens jouw eigenlijke bestaan, en het is interessant om erover te filosoferen. Hoe komen die mensen zo gek? En hoe kan Louis er met zo’n uitgestreken porem naar luisteren?

‘Vrede op aarde’ scandeerde het engelenleger in de kerstnacht. Is dat de kerstboodschap? Is dat niet een naïeve en wereldvreemde boodschap? Ongeloofwaardig ook? Want het voorblad van dit nummer laat goed zien, dat onze wereld zoveel eeuwen na de engelenzang nog steeds geen vrede kent. Of toch wel? Aangezien ik niet graag voor wereldvreemd wordt uitgemaakt, besloot ik op zoek te gaan naar de bijbelse betekenis van de uitdrukking ‘Vrede op aarde’. Gaat u mee?

Eerst maar de betekenis van vrede in het Oude Testament, sjaloom.  Die heeft als grondbetekenis: ongedeerd zijn, gezond zijn, een goede conditie hebben. Het wijst op persoonlijk welzijn, op een toestand waarin het goed met je gaat en je gelukkig bent. In Israël begroet men elkaar met vrede. Ook als men afscheid neemt trouwens. Sjaloom, vrede. Gaat het goed? Laat het goed met je gaan. Wij groeten elkaar met: Goedendag. En ook wij bedoelen: Dag, gaat het goed met je? En bij het afscheid: alle goeds! Vrede, dat is ook heel gewoon dat het goed met je gaat.