Vertrouwen vinden

In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 voltrok zich in het zuidwesten van ons land een grote ramp. Dijken braken door en grote delen van Zeeland, de Zuid-Hollandse eilanden en West-Brabant liepen onder. Het gevolg: heel veel materiële schade en erger nog, meer dan achttienhonderd doden en heel veel gewonden. Een ramp, die ook nu nog impact heeft op de bewoners van het gebied.

Onlangs verscheen een lezenswaardig boekje over 'voltooid leven': over de vraag waarom dit thema vandaag de dag in de belangstelling staat, over de rol van artsen, de politiek, de pastor en de christelijke gemeente ten aanzien van diegenen die worstelen met deze problematiek.

Dit thema kreeg in ons land vooral aandacht toen Huib Drion in 1991 zijn opvatting daarover bekendmaakte. Hij achtte het 'aan geen twijfel onderhevig dat veel oude mensen er een grote rust in zouden vinden als zij over een middel konden beschikken om op aanvaardbare wijze uit het leven te stappen op het moment dat hen dat - gezien wat hen daarvan nog te verwachten staat - passend voorkomt'. Alleenstaande ouderen boven de 75 jaar zouden de mogelijkheid moeten krijgen om te ontkomen aan een in hun ogen ondraaglijke en onaanvaardbare levensfase. Ze zouden zelf moeten kunnen beschikken over hun levenseinde op het moment dat zij dat wilden. Aldus deze gezaghebbende rechtsgeleerde.

Je zou het maar zo ergens aan de waterkant kunnen vinden hier in Nederland, als je weet waar je op moet letten. Je ziet dat de kolven uit de zijkant van de rechtopstaande stengels lijken te steken. De planten vallen ook op door hun roodpaars gekleurde bladvoeten en de typische lekkere geur, die kenmerkend is voor kalmoes.

Met dit boek won Van Os de Brusseprijs voor het beste journalistieke boek en de Libris Geschiedenisprijs. Dat is begrijpelijk, want het is een verbluffend overlevingsverhaal dat tot stand is gekomen na langdurig en grondig speurwerk. De hoofdpersoon is Mala Shlafer, in 1926 geboren in een orthodox Joods gezin in Warschau. Na een leven vol omzwervingen woont ze (in 2020) in Amstelveen.

Mala ontsnapte uit het getto van Warschau en gaf zich al gauw uit als een Poolse met een Rooms-katholieke levensovertuiging. Dat was niet moeilijk want ze had op een Poolse school gezeten in een klas met rooms-katholieke kinderen. Bovendien had ze helemaal geen Joods uiterlijk. Met Poolse vriendinnen, die antisemitisch zijn, geeft ze zich op voor arbeidsdienst in Duitsland. Vaak zei ze voor hen Poolse gedichten op, onder andere het gedicht: Liever dier dan mens.