De laatste tijd is er nogal wat te doen over wat wáár is en wat niet. We worden geconfronteerd met wat men noemt fake news ofwel nepnieuws, wetenschappelijke onderzoeken, complottheorieën, selectieve geheugenstoornissen en ga zo maar door. Wat is waar? En wat niet? Het brengt mij in verwarring. Hoe kan het dat de ene groep mensen een geheel andere theorie uitwerkt, terwijl hen dezelfde feiten worden gepresenteerd? Hoe kan het dat de een het gelooft en de ander niet?

Binnenkort herdenken we de doden die vielen in de strijd om de vrijheid. Een dag later vieren we het bevrijdingsfeest. Vrij, waarvan? Van onderdrukking of overheersing door een vreemde mogendheid, maar ook vrijheid van geweten, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van geloof. Wat is daarvan in de tijd na de oorlog terechtgekomen? Ja, we leven in een democratie, dat wil zeggen: in een democratie beslist de meerderheid, maar houdt daarbij rekening met de minderheid. Ook met het geweten van de minderheid. Maar is het tegenwoordig niet meer een ‘dictatuur van de meerderheid’? Je mag alles zeggen, vrijheid van meningsuiting heet dat. Echter dat is in veel gevallen verworden tot schelden, liegen en beledigen. Je hoeft maar hier en daar een forum op internet te openen of de scheldwoorden aan het adres van -wie dan ook- vliegen je om de oren.

Een crisis werkt als een spotlight. Het laat zien wat er vooraf al was en vergroot dat uit. En hoe langer die crisis duurt, hoe groter dat wordt. Het vertrouwen op cijfers, data, controle – dat wordt steeds opnieuw zichtbaar. Zonder oordeel daarover te vellen trouwens, het is puur een constatering. Zo zit een deel van de mensheid in elkaar en in deze onoverzichtelijke tijden klampen we ons des te maar vast aan wat we wel weten en zien.

Corona is er ruim een jaar en we horen overal dat we ermee moeten leren leven. Maar niet op de manier waarop we dat nu doen – dat kan niet. We hopen dat de samenleving in deze weken weer wat meer open gaat en dat we in de zomer de zwaarste tijd gehad hebben. Dat de ziekenhuizen weer leegstromen en de zorg niet meer overbelast wordt. En als we dan gevaccineerd zijn, dan hopen we dat dat in elk geval voldoende is om weer normaal te leven. Wat dat normaal inhoudt, dat is de grote vraag.

De relatie tussen kerk en staat blijft spannend. De relatie tussen de kerk en de journalistiek ook. Dat werd Palmzondag onder andere duidelijk op Urk. Het liep daar uit de hand. Er klinkt nu van alle kanten ferme taal. Iets te ferm nu en dan. Niet verstandig. Kerk en staat. Het is zaak dat de een zich niet te ver begeeft op het terrein van de ander. En dat geldt ook voor de journalistiek. In tijden van een pandemie, zoals nu, is dat niet eenvoudig. Vanuit de kerk is er een  soort allergie: ‘niet met ons bemoeien. De kerk leeft onder goddelijk gezag’. Veel mensen denken ook bewust of onbewust aan al die landen waar de kerk onderdrukt wordt. Zou dat hier ook kunnen gebeuren? De afgescheiden kerken kennen zelf ook een geschiedenis van vervolging. Onze voorouders uit de negentiende eeuw werden vervolgd. Ook toen werden er aan de kerk ernstige beperkingen opgelegd. Je mocht met niet meer dan twintig personen bij elkaar komen. Er werden zware boetes uitgedeeld en verschillende dominees verdwenen in de  gevangenis.