Ik las over een bijzondere man. Hij had van alles meegemaakt in zijn leven. Fijne, maar ook heel veel nare dingen. Om maar eens een paar te noemen: regelmatig werd hij gevangen gezet, zonder ergens van beschuldigd te zijn. Hij werd geslagen en geschopt door een hysterische massa.

Afgetuigd met een stok en met een zweep. Zelfs een keer gestenigd. Hij heeft in zijn leven drie keer schipbreuk geleden. Zelfs een hele dag in zee gedreven. Vaak moest hij vluchten omdat ze achter hem aanzaten. Vele dagen moest hij het doen zonder eten en drinken. Uiteindelijk werd hij aan het eind van zijn leven vermoord.

 

Er is geen enkel boek dat meer invloed heeft uitgeoefend op de mensheid dan de Bijbel. Bijna een derde deel van de wereldbevolking ziet de Bijbel als de basis van zijn geloof. Maar deze basis heeft een geschiedenis doorgemaakt.

 

De geschriften die oorspronkelijk door de bijbelschrijvers zijn geschreven, hebben we niet meer in ons bezit: ze zijn steeds weer overgeschreven. Overschrijvers hebben soms ook meer gedaan, namelijk woorden of zinnen ‘verbeterd’. Daarnaast zijn deze geschriften steeds opnieuw vertaald en vastgelegd is allerlei fysieke en (nu ook) digitale vormen. Ze zijn uitgelegd en toegepast. Steeds hebben mensen daarin het verlangen gehad het spreken van God voor hun eigen tijd zo goed mogelijk te horen.

 

Het thema van de wraak van God strijkt ons tegen de haren in. De wraak van God - in onze moderne samenleving wordt met dit denkbeeld korte metten gemaakt. Populaire schrijvers als Maarten ’t Hart, Guus Kuijer of Dmitri Verhulst spuwen erop. De wraak van God? Middeleeuws, calvinistisch, bangmakerij, echt iets voor hel-en-verdoemenis predikende dominees.

 

Aan feministi­sche zijde zal men de gedachte aan een machtige God die Zich wreekt afdoen als een verwerpelijk product van mannelijk, paternalistisch denken. Sommige moderne theologen pleiten voor de ontmilitarise­ring van het Godsbeeld. ‘In Christus zijn een aantal Godsvoorstel­lingen definitief achter­haald als inadequaat,’ kun je wel horen. Maar het gaat nog breder, en dieper, ook bij ons kerkmensen ligt dit moeilijk. In de twintigste en eenentwintigste eeuw is ons Godsbeeld langzaam maar zeker van kleur verschoten: milder, zachter, liever. Met een vol accent op Gods liefde en vergeving, terwijl woorden als toorn, wraak, gericht steeds problematischer worden gevonden. God is toch liefde, en bij Hem mag je toch zijn wie je bent, de God die je troost en uitzicht geeft? Daar lijkt maar heel moeilijk bij te passen een psalm als Psalm 94:1 ‘O God der wraken, o HEERE, God der wraken! Ver­schijn blinken­de’ (oude berijming).

 

Luther is een begaafd dichter. Niet minder dan zesendertig liederen laat hij na. Vorig jaar was het vijfhonderd jaar geleden dat de eerste liederen van de reformator in gezangboeken verschijnen. Een mijlpaal.

 

Er is in de volksmond maar één écht Lutherlied: ‘Een vaste burg is onze God’. Velen kennen het van de jaarlijkse reformatieherdenking rond 31 oktober of via de imposante orgelfantasie die Jan Zwart bij dit lied maakte. Een ander bekend gezang van de reformator van Wittenberg is het ‘Gebed des Heeren’, dat sinds jaar en dag achter in het psalmboek van 1773 staat. Hoewel, waarschijnlijk maar weinig gebruikers van dat psalmboek weten dat het gezang teruggaat op Luthers ‘Vater unser im Himmelreich’.

Maar Luther maakt in zijn leven veel meer dan deze twee bekende. Het adventslied ‘Nun komm, der Heiden Heiland’, het paaslied ‘Christ lag in Todesbanden’, het dooplied ‘Christ unser Herr zum Jordan kam’, het kinderlied ‘Erhalt uns, Herr, bei deinem Wort’: ze zijn allemaal uit de ganzenveer van Luther gevloeid. Wie vertrouwd is met de muziek van Johann Sebastian Bach zal deze titels herkennen. De cantor uit Leipzig heeft veel van wat Luther schreef verwerkt in zijn cantates en oratoria.

 

Commentaar

  • Hellend vlak 2025-06-21 09:25:10

    Net als veel anderen denk ik met weemoed terug aan vroegere tijden. Binnenkort word ik...

  • Zien en zijn 2025-06-07 08:46:46

    Ik worstel ermee. Onlangs hoorde ik twee uitdrukkingen die me sindsdien bezighouden. Het ging over...

  • Eeuwig dankbaar 2025-05-24 07:16:04

    Doetinchem heeft zich mooi op de kaart gezet. Dit jaar vierde koning Willem-Alexander zijn...

  • Rust 2025-05-10 07:24:12

    Een aantal (grote) bedrijven heeft er in de afgelopen jaren voor gekozen om een vierdaagse...