De kerk is fantastisch

Is de kerk fantastisch? Fantastisch, dat zeg je toch niet van de kerk? Rik Torfs vindt van wel. De schrijver kijkt naar de kerk vanuit acht verschillende invalshoeken, bijvoorbeeld ‘De kerk als gebouw’, ‘De kerk als oase’, ‘De kerk en de opstanding’, en zo nog een aantal verschillende uitzichtpunten. Daarbij spaart hij de kerk niet: De kerk is niet volmaakt, is soms gewoon rot. Er schuilt naast veel goeds ook veel kwaads in de kerk. Maar hij mediteert als het ware met liefde over wat hij waarneemt. Zo kom je in dit boek allerlei zeer rake uitspraken tegen, die de moeite van het lezen en overdenken meer dan waard zijn, maar over zoveel onderwerpen gaan dat ze moeilijk samen te vatten zijn in een korte recensie.

Rik Torfs is hoogleraar aan de Katholieke Universiteit (KU) van Leuven. Hij kijkt als katholiek tegen sommige zaken toch wat anders aan dan de lezers van dit blad, over het algemeen protestanten. Dat betekent soms even schakelen.

Janneke van der Molen, Bierum

Rik Torfs, De kerk is fantastisch, KokBoekencentrum Uitgevers, Utrecht, 2021, 160 blz., € 18,99, ISBN 9789043534772

Dialoog

Ds. Kees van Ekris werd dit jaar verkozen tot Theoloog des Vaderlands. Vorig jaar schreef hij een boek dat al een tijdlang in mijn boekenkast wacht om gerecenseerd te worden. Het boek van Kees van Ekris is een boek dat tijd mag kosten om tot je te nemen. En ook al las ik het een tijd geleden, het is een boek dat ik er zo af en toe weer bij pak om weer even wat op te zoeken. Hoe was het ook alweer? Het boek is geschreven voor predikanten, kerkenraden, maar toch ook wel voor andere geïnteresseerden in prediking. Een preek maken, hoe doe je dat? Maar ook: een preek ontvangen, hoe doe je dat, en wat mag je van een preek verwachten?

Tijdens het lezen van het boek word je meegenomen in de leerweg van predikanten, een weg van preekvoorbereiding en het uitspreken van de preek. Laat me een paar voorbeelden geven. Wat heeft een dominee nodig tijdens het voorbereiden en schrijven van de preek? De predikant zit niet opgesloten in zijn studeerkamer, maar weet ook wat er in het dorp of in de stad gebeurt, hij kent de leefwereld van de gemeente. Pastoraat is daarom een wezenlijk onderdeel van het werk van een predikant. Zo sluit de preek aan op vragen waar gemeenteleden zelf mee worstelen.

Maar een dominee is niet alleen loyaal richting de mensen, maar zeker ook loyaal richting de Schriften. Daarom het belang van goede exegese: op zoek gaan naar de betekenis van de Bijbeltekst toen en nu. Dat kost tijd. Dat moet ook tijd kosten, want we moeten als hoorders zelf opengaan voor de Bijbeltekst. Wat heeft de Here God ons vandaag te vertellen met dit specifieke Bijbelgedeelte? En hebben we niet zelf van tevoren ons verhaaltje al klaar, en zoeken we er nog een passend Schriftgedeelte bij? Goede, eerlijke exegese is dus belangrijk. De eeuwenoude traditie waarin wij staan, helpt ons vervolgens ook om Gods Woord uit te leggen en opnieuw tot leven te brengen. De dominee is zelf ook mens. Je kan als predikant niet preken en zelf buiten schot blijven. Daarom gaat een preek ook allereerst door de predikant zelf heen. De gemeente mag het voelen, ervaren dat een tekst iets in de predikant uitwerkt!

Dat brengt me op de titel van het boek: Dialoog, dans en duel. Dialoog: er wordt in de preek een gesprek gevoerd tussen spreker en hoorder. Dans: je wordt uitgenodigd in de beweging tot God, misschien kan er zelfs sprake zijn van vervoering. Duel: er mag ook geduelleerd worden, want er wordt in de preek tegenspreek opgeroepen en ook omdat je ‘onder een goede preek niet de oude blijft’.

Dit boek is het (her)lezen waard. Er zijn ook veel vragen en opdrachten opgenomen in het boek die de moeite waard zijn. Voor voorgangers, voor kerkenraden, voor geïnteresseerde kerkgangers.

Kees van Ekris, Dialoog, dans en duel. Preken voor tijdgenoten. Kokboekencentrum: Utrecht, 2022, 352 blz. ISBN: 9789043537872, € 24,99

Sjors Bulten, Nieuwe Pekela 

Ruimtezoekers

Ieder mens maakt ontwikkelingen door gedurende zijn of haar leven. Als kind sta je anders tegenover de wereld dan als oudere. Hetzelfde geldt voor je geloof. In dat proces zijn fasen te onderscheiden, die te relateren zijn aan de leeftijd en andere omstandigheden in je leven.
Johan de Jong, onder meer docent muziek en godsdienst op een middelbare school, beschrijft het proces dat hij doorloopt en probeert te duiden wat er bij hem gebeurde. Op geen enkele wijze pretendeert hij dat het zo zou moeten gaan bij iedereen. Opvallend is hoe hij de stellige zekerheid, die de Bijbel hém in zijn studententijd gaf, moest loslaten omdat hij de Bijbel als een soort spoorboekje gebruikte. Voor iedere vraag vond hij op zeker moment een antwoord. Tegelijk ondermijnde dat ook zijn vertrouwen in de Bijbel.
Op zeker moment zegt de schrijver: ‘Lees de Bijbel door de lens van Jezus …… Wij noemen de Bijbel het Woord van God, maar de Bijbel noemt zichzelf nergens het Woord van God. Het begrip ‘Woord van God’ komt maar één keer voor en daarmee wordt Jezus bedoeld. ….  We geloven ook niet in de Bijbel, we geloven Jezus. En Jezus is altijd groter dan de Bijbel. ….  We kunnen veel leren van de lichte manier waarop Jezus omging met de Bijbel uit zijn tijd.’

Ruimte zoeken mag.
Johan de Jong besluit zijn boek met een belangrijke zegenbede waarvan ik de laatste strofe graag citeer:
‘Mogen zo onze harten gezegend worden
met vrede – over alles wat was
vreugde – over alles wat er is
en Goede Hoop – in alles wat gaat komen.’

Johan de Jong, Ruimtezoekers. Als geloven zoals vroeger niet meer gaat
Buijten & Schipperheijn Motief, Amsterdam, september 2023
192 blz., € 19,50, ISBN 9789463692311 

Nel Noppe, Tzummarum

Sinds 18 jaar wonen wij, Frans en Anja, inmiddels met vier kinderen, in de multiculturele Korrewegwijk in Groningen. De redactie van het Kerkblad voor het Noorden vroeg ons iets te delen over hoe de kerk iets betekent op de plek waar we wonen en over hoe de heilige Geest in deze tijd werkt.

Hoe het begon

Frans is sinds 2013 is als sportcommunityleider betrokken bij het missionaire centrum ‘Het Pand’. Twee keer per week wordt er gesport met kinderen en tieners, waarbij een verhaal over het leven met God gedeeld wordt. Wat begon als een missionaire activiteit is uitgegroeid tot een missionaire leefstijl voor ons gezin. Het op een natuurlijke en ontspannen manier delen van ons leven met Jezus. Contacten met buren, (groot)ouders op het schoolplein of de speeltuin, leerkrachten, klasgenoten van de kinderen, veel wijkgenoten weten dat we christen zijn en dat we met hen mee willen zoeken naar wie Jezus is. In 2014 werd het nieuwe gebouw ‘Het Pand’ opgeleverd, midden in de grootste speeltuin van de wijk. Een prachtig fris en multifunctioneel gebouw waarin de activiteiten alle ruimte kregen om te groeien. Doordeweeks zijn er voor de buurtbewoners allerlei activiteiten in Het Pand, denk aan kookclubs, huiswerkbegeleiding, sport, knutselen, dreamteam en tieneravonden. Het Pand is met haar 35-jarig bestaan inmiddels een begrip in de wijk, er wordt onder andere samengewerkt met kinder- en jongerenwerkers van WIJ en de Gemeente Groningen.

Op verzoek van ouders ontstonden er naast de doordeweekse activiteiten ook zondagse vieringen. Incidentele vieringen groeiden uit tot wekelijkse lunchvieringen en zo ging Het Pand over van missionair ‘activiteitencentrum’ naar missionaire kerk. In mei 2017 werd ons gezin, samen met de familie Wildeboer, uitgezegend vanuit de CGK-Groningen en werd Het Pand de kerk van ons gezin. We ontdekten dat we om werkelijk missionair te zijn, niet in incidentele activiteiten moesten denken, maar in community. Structurele, liefst wekelijks terugkerende contactmomenten leiden tot onderlinge verbondenheid. Op zondag én door de week. Missie door relatie, door samen eten, ontmoeten, spelletjes spelen, BBQ’en. Naast vreugde en verdriet, ook spullen en eten delen. Het Pand is een thuis geworden voor velen in de wijk, zo ook voor ons. Dichtbij huis, in de eigen omgeving als discipelen achter Jezus aan. De situaties waarin iets gedeeld kan worden over Gods liefde komen vanzelf. Als leiders proberen we een plek te zijn die aanstekelijk, uitnodigend (iedereen is welkom) en een plek van bemoediging is. ‘In Het Pand mag je zijn zoals je bent. Samen delen we ons leven en leren we van elkaar’, wordt door Pandgenoten gezegd.

Het kernteam merkt regelmatig dat er van alles voorbereid kan worden, maar dat de dingen uiteindelijk toch weer heel anders lopen dan gedacht. Vieren van belijdenis, de doop en avondmaal krijgen in Het Pand een eigen vorm, die past binnen de gemeenschap en die tegelijk trouw is aan Gods woord en de traditie van de kerk. Is dat niet het waaien van de Geest? En durven we de Geest hierin te vertrouwen?

Suus

Een voorbeeld is Suus (42), ze komt uit een totaal andere context dan de kerkelijke. Inmiddels is ze één van de vaste gezichten van het voorbereidingsteam van Het Pand. Ze doet de inkopen en maakt thuis soms baksels voor de zondag. Maar dat was acht jaar geleden wel anders. Via haar dochter kwam ze in contact met Het Pand. Ze bezocht op zondag de viering omdat ze zich welkom voelde en omdat ze haar verhaal kon doen. Waar ze haar ogen eerder demonstratief openhield tijdens het gebed, is ze nu één van de trouwe leveranciers van gebedspunten. De Geest van God waait volop in haar hart, ze weet dat ze een kind van God is en heeft de wens zich te laten dopen.

De heilige Geest leidt

Voor het houden van de sportmomenten werkten we jarenlang samen met de lokale christelijke basisschool. Tijdens het vorige schooljaar hoorden we geheel onverwacht dat de school gesloten gaat worden. Het gratis gebruik maken van de gymzaal en het aangrenzende sportveld en de aanwas van kinderen op de activiteiten, kwam daarmee onder druk te staan. Als team brak een tijd aan van gebed. Wat was Gods plan? Vrij snel ontstond de droom om verder te gaan in de net nieuwgebouwde sporthal van de openbare school. Via de gemeente Groningen probeerden we de zaal te huren op de voor ons gebruikelijke tijden van woensdagavond en vrijdagmiddag. Keer op keer bleek dat het niet mogelijk was. Eerst was huren niet mogelijk, later konden we de uren niet krijgen, het leek een doodlopende weg. Maar we hielden geloof, hoop dat dit de weg was. We bleven kloppen op deuren om met mensen in gesprek te komen. Toen brak de sportweek in de zomer van 2023 aan. Het team had zich er al bij neergelegd dat het komend jaar niet zou lukken om gebruik te maken van de nieuwe sporthal. Totdat er opeens een mail binnenkwam: ‘of we de reservering niet nog even wilden bevestigen’, precies de uren die we wilden op de gebruikelijke dagen. Als een donderslag bij heldere hemel, gaf God op Zijn tijd en precies op tijd de oplossing! Wauw! Tot het volgende probleem zich voordeed. Waar we de oude locatie gratis konden gebruiken, moesten we nu een enorme huur betalen. Een bedrag dat eenmalig door Het Pand kon worden voldaan, maar zeker niet jaarlijks. Maar we hielden geloof: als God deze plek voor ons bestemd had, dan zou er ook een oplossing komen voor de financiën. Opnieuw vele gebeden, e-mails en gesprekken later, kregen we het bericht: ‘De gemeente betaalt alle kosten voor de huur van de zaal.’ Mede door de jarenlange inzet van al die vrijwilligers van Het Pand voor de wijk. God is groot en Zijn wonderen zijn de wereld nog niet uit!

Gods familie

Zo ook Hennie (75), woonachtig in de flat pal naast de speeltuin en dus naast Het Pand. Ze houdt alles goed in de gaten: ‘Vanaf mijn balkon kan ik zien of er licht in de keuken of in de grote zaal brandt,’ vertelt ze. Het is inmiddels zo’n zes jaar geleden dat Hennie missionair werker ‘Jan van Het Pand’ op straat sprak. Hennie had tot die tijd het idee dat de zondagse vieringen iets zijn voor gelovige mensen, maar Jan liet weten dat iedereen welkom is en dat ze vooral mag komen als ze daar zin in heeft. Vanaf dat moment moet ze al eens flink ziek zijn om een keer verstek te laten gaan op de zondag. Ook gaat ze op de donderdag naar de eetclub. ‘In het begin vond ik het vooral leuk en gezellig, daarna ben ik begonnen met bijbelstudie.’ Margreet komt bij haar thuis en leest dan voor. ‘Omdat ik slecht zie is zelf lezen niet te doen, maar nu heeft Margreet bedacht om een bijbel met grote letters te zoeken.’ Wat ze eerst vooral gezellig vond, heeft nu ook haar interesse. Ze denkt nog geregeld: ‘Is er nou wel meer of niet? Tegelijk weet ik met alles wat ik in mijn leven meegemaakt heb, dat had ik nooit alleen gekund.’ Ook voor de pand-gemeenschap is Hennie niet meer weg te denken. ‘Ik word altijd blij van haar,’ zegt een moeder van zes kinderen, ‘ze is echt heel lief, ze is toch een beetje m’n blanke oma.’ Gods familie!

Sportweek

Afgelopen zomer had Vince (12) de week van z’n leven, het was Sportweek bij Het Pand. Overdag is hij dan bij het kinderprogramma, ‘s avonds komt hij maar wat graag voetballen met de grote jongens. Vanwege z’n sporttalent doet hij niet onder voor de oudere voetballers. In de pauzes wordt een getuigenis of verhaal uit de bijbel gedeeld. Vince doet hierbij actief mee. Nadat de Sportweek met een feest en een BBQ afgesloten is, appt zijn moeder een foto van Vince en onze dochter op de waterbaan. Ze zet erbij: ‘Vince wil ook wel bij de leiding over een paar jaar,’ knipoog. Ze vertelt dat Vince haar gevraagd heeft of ze ook naar een kerk kunnen gaan. Haar zoon blijkt interesse in God te hebben. Zijn moeder vraagt ons of mijn dochter ook naar een kinderclub of iets soortgelijks gaat. We hebben het over de zondagse vieringen waar ook kinderprogramma is. ‘Wel mooi dat Het Pand dit bij hem losmaakt,’ appt ze. Ze heeft eerder vanuit haar omgeving wat van het christelijke geloof meegekregen, maar ze is er niet actief mee bezig. Ze staat er wel open voor en wil vooral ook inspelen op de behoefte van Vince hierin. Vince blijft na de zomer meedoen met de sportactiviteiten, door hem sluiten er verschillende klasgenoten aan. Op de basisschool blijven we Vince zien, Vince en Anja delen de passie voor hardlopen, waardoor ze leuk contact hebben. Eind september appen we de moeder van Vince een uitnodiging voor de viering, en later nog eens een berichtje over een kledingbeurs in Het Pand. Het past hen op dat moment niet om te komen. Begin november appen ze ons dat ze van plan zijn naar de zondagse viering te komen. Na afloop vertelt moeder me dat Vince de dag ervoor de regenboog in de lucht zag en aan z’n moeder vertelde dat dit een teken is, dat God laat zien dat Hij bij je is. Hij had op internet gegoogeld wat de regenboog inhoudt. Zijn moeder doet hierin iets prachtigs, ze wil Vince graag steunen in zijn zoektocht naar God, ze merkt dat het voor hem heel persoonlijk is. Moeder en Vince komen inmiddels geregeld naar de vieringen, en sluiten ook aan wanneer er een diner georganiseerd wordt door de tieners of wanneer er een bingo-avond in Het Pand is. God is een persoonlijke God, Hij spreekt tot het hart van mensen op een eigen en op de meest passende manier die er is. Dát is pas aansluiten. God zal met ons bezig blijven, totdat Christus terugkomt (Fil 1:6).

Frans en Anja van Aken-Nies, Groningen

Met Pinksteren vieren we dat Gods Geest met overvloed is uitgestort op de gemeente. Gelovigen toen stonden in vuur en vlam. Gek genoeg beleven wij het vaak anders. Waar is de Geest dan aan het werk? Kun je aanwijzen waar je iets van zijn activiteit kunt zien? In dit artikel gaan we op zoek naar het werk van de Heilige Geest.

Het feit dat we vragen stellen over waar en hoe de Geest werkzaam is, zegt iets over ons. Blijkbaar merken we weinig van de Geest op. Dat ligt echter niet aan de Geest. Hij is in onze tijd niet minder werkzaam dan eerder of op andere plekken. Het heeft vooral te maken met onszelf, met verkeerde verwachtingen en met slechtziende (geloofs)ogen.

Als we het over het werk van de Geest hebben, dan denken we al snel aan bijzondere dingen: een opvallende bekering, een diepe geloofservaring, een overtuigende aanwijzing, een opmerkelijke gave of een wonderlijke genezing. Het gevaar bestaat dat we op die manier het “normale” werk van de Geest over het hoofd zien. Terwijl ook dat “normale” werk van de Geest bijzonder is.

Het is bekend dat de afgelopen decennia de kerken in Nederland zijn leeggelopen. Zo nu en dan komen er cijfers voorbij die dat illustreren.

·         In de afgelopen vijf jaar zijn in totaal 262 kerkgebouwen aan de eredienst onttrokken

·         bijna zes op de tien Nederlanders noemt zich niet religieus

·         12 procent van de bevolking ouder dan 15 jaar woont regelmatig een religieuze dienst bij