Er is maar een wereld. Toen ik een jongere was, leefde ik in die ene wereld. Mijn omgeving wisselde natuurlijk wel. Je ging van huis naar school. Elke week naar de kerk, op maandagavond naar catechisatie en op zaterdagavond naar de jeugdvereniging. De regels die golden waren per omgeving verschillend, maar de normen en waarden waaruit geleefd werd, kwamen grotendeels overeen. Het was overzichtelijk. Het kader van waaruit ik naar de buitenwereld keek werd mij grotendeels door mijn omgeving en context aangereikt.

Ze zitten alle drie stijf tegen elkaar aan op een smal houten bankje. Twee jongens en een meisje. Alle drie een jaar of zestien. Een half jaar geleden zagen ze elkaar voor het laatst. Toen zaten ze ook zo stijf tegen elkaar aan. Dat was op een boot op de Middellandse Zee. Van Libië naar Italië. Samen met een kleine driehonderd man. De eerste poging mislukte, de tweede keer haalden ze de overkant.

‘Het was heel angstig, je vergeet het nooit meer.’ In 2018 verdronken er 2.262 vluchtelingen op de Middellandse zee. Veel aandacht krijgen ze niet. En dan hebben we het nog niet over de reis die Eritrese vluchtelingen over land moeten maken naar het verschrikkelijke land Libië. En het wachten daar. Wat zou ons drietal allemaal al achter de rug hebben? ‘Wat deden jullie aan boord’, vroeg ik, omdat je toch iets wilt vragen. ‘Zingen en bidden’ klonk het eenparig. Het antwoord ontroerde me. ‘Zijn jullie dat blijven doen?’ Er volgde een aarzelend, ‘ja’.

Piiiieeeewwwww BAM!! Omid kan het geluid van een inkomende raket nog precies nadoen. Het is 22 jaar geleden – hij was slechts 5 jaar oud – dat zijn gezin Afghanistan ontvluchtte, maar dat geluid weet hij nog. De Taliban veroverden toen de plaats waar het gezin woonde.

Zoals dat geluid in zijn geheugen staat gegrift, staat dit beeld op zijn netvlies gebrand: ‘We waren buiten aan het spelen en ik zag een kolonne mannen aankomen die er heel vreemd uitzagen: met lange baarden en geweren. We bevroren, allemaal. Eén van de mannen richtte zijn blik op mij en ik stoof weg. Iedereen rende naar zijn eigen huis. Doodsbang.’

Op een mooie zonnige middag lekker buiten onder de parasol vertellen Fatima en Mohammad het verhaal dat hun leven drastisch heeft veranderd. Ze zijn drie jaar geleden gevlucht uit Iran. Hun mooie land, waar ze het goed hadden, maar waar nu een radicale moslimregering aan de macht is en waar christenen worden vervolgd.

Mohammad vertelt: ‘Voor de revolutie, die veertig jaar geleden plaatsvond, was ons land een vrij land. De mensen waren gelukkig en ze waren niet aan regels gebonden. Nadat de Arabische regering aan de macht was gekomen veranderde dit snel. Nu worden er allerlei regels opgelegd. Alleen het moslimgeloof is toegestaan. Als je goede contacten hebt met de regering heb je kans op een goede baan.